Kontrowersyjny pomysł z Brukseli. Donald Tusk wzywa do opóźnienia

W ostatnich dniach z Brukseli napłynęły informacje, które wywołały gorącą debatę w całej Unii Europejskiej — a w szczególności w Polsce. Mowa o nowej propozycji Komisji Europejskiej, którą wielu komentatorów, polityków i obywateli uznaje za kontrowersyjną, a nawet potencjalnie niebezpieczną dla spójności Wspólnoty. W centrum tego politycznego zamieszania znalazł się Donald Tusk, polski premier i były przewodniczący Rady Europejskiej, który postanowił stanowczo zareagować, wzywając do opóźnienia wdrożenia tego rozwiązania.

Pomysł, o którym mowa, dotyczy reformy traktatowej, mającej wprowadzić głębszą integrację państw członkowskich, w tym zniesienie zasady jednomyślności w kluczowych obszarach — takich jak polityka zagraniczna, podatki czy bezpieczeństwo. Zamiast jednomyślności, decyzje miałyby być podejmowane większością kwalifikowaną. Zwolennicy pomysłu przekonują, że ułatwiłoby to sprawne działanie UE i ograniczyło wpływ państw wstrzymujących decyzje. Przeciwnicy, w tym Donald Tusk, ostrzegają, że to krok zbyt daleko i zbyt szybko.

Nowy traktat – stare napięcia

Propozycja reformy, będąca częścią dyskusji o przyszłości Unii Europejskiej, pojawiła się w momencie, gdy Europa zmaga się z wieloma kryzysami — wojną w Ukrainie, napięciami geopolitycznymi, presją migracyjną oraz rosnącą falą eurosceptycyzmu. W odpowiedzi na te wyzwania, część liderów unijnych (szczególnie z Niemiec i Francji) postuluje głębszą federalizację i usprawnienie procesu decyzyjnego.

Dokument roboczy Komisji Europejskiej przewiduje między innymi:

wprowadzenie głosowania większościowego w polityce zagranicznej,

ujednolicenie polityki podatkowej i energetycznej,

zwiększenie kompetencji instytucji unijnych względem państw członkowskich,

przyspieszenie integracji strefy euro oraz wspólnej polityki obronnej.

Propozycje te, choć zgodne z wizją „coraz ściślejszej unii”, budzą poważne zastrzeżenia w wielu stolicach, zwłaszcza w państwach Europy Środkowo-Wschodniej, które obawiają się marginalizacji swoich interesów i osłabienia suwerenności.

Donald Tusk mówi „stop”

Premier Polski, Donald Tusk, zareagował na projekt wyjątkowo zdecydowanie. W swoim wystąpieniu w Sejmie, a także na forum Rady Europejskiej, jasno wyraził swoje stanowisko: „Nie jesteśmy przeciwko Europie silnej i zjednoczonej, ale jesteśmy przeciwni Europie zdominowanej przez kilku graczy, którzy chcą decydować za innych”. Tusk dodał, że Polska będzie zabiegać o zachowanie zasady jednomyślności, szczególnie w sprawach strategicznych.

Tusk wezwał Komisję Europejską oraz państwa członkowskie do opóźnienia prac nad projektem, argumentując, że wdrażanie tak głębokich reform w okresie kryzysu może tylko zwiększyć napięcia i przyczynić się do wzrostu nastrojów antyunijnych.

Jego stanowisko zyskało poparcie ze strony kilku krajów — m.in. Węgier, Czech, Słowacji, Rumunii i Szwecji. Również niektóre ugrupowania polityczne w Niemczech i we Francji zaczęły wyrażać ostrożność wobec tempa integracji.

Polityczne tło i możliwe konsekwencje

Dla Donalda Tuska ta debata ma wymiar nie tylko międzynarodowy, ale także krajowy. Opozycja w Polsce — zwłaszcza Prawo i Sprawiedliwość — od lat zarzuca mu „zbytnią uległość” wobec Brukseli i Berlina. Wystąpienie przeciwko przyspieszonej federalizacji to zatem również element budowania wizerunku polityka broniącego polskiej suwerenności.

Jednocześnie nie można wykluczyć, że ten ruch Tuska wynika z przekonania, iż zbyt szybka reforma UE może rzeczywiście doprowadzić do jej osłabienia. Brexit był przestrogą, że ignorowanie głosów krytyki i narzucanie rozwiązań może mieć dramatyczne skutki.

Jeśli Bruksela nie weźmie pod uwagę stanowiska takich krajów jak Polska, grozi to kolejną falą eurosceptycyzmu. Już teraz partie antyunijne rosną w siłę — zarówno we Francji (Zjednoczenie Narodowe), Niemczech (AfD), jak i we Włoszech (Bracia Włosi). Narzucenie kontrowersyjnych rozwiązań może napędzić ich poparcie.

Głos społeczeństwa

Również polska opinia publiczna jest podzielona. Według najnowszych sondaży, aż 65% Polaków popiera członkostwo w UE, ale tylko 34% zgadza się na zniesienie zasady jednomyślności. Polacy cenią sobie obecność w Europie, ale nie kosztem utraty kontroli nad kluczowymi decyzjami.

W mediach społecznościowych i komentarzach prasowych widać dużą aktywność zarówno zwolenników głębszej integracji („bo tylko razem możemy być silni wobec Rosji i Chin”), jak i jej przeciwników („bo UE coraz bardziej przypomina imperium zamiast wspólnoty równych państw”).

Co dalej?

Na najbliższym szczycie Rady Europejskiej ma zapaść decyzja, czy propozycje Komisji Europejskiej zostaną poddane formalnej debacie traktatowej. Polska, za sprawą Donalda Tuska, zapowiedziała, że będzie domagać się odłożenia tego punktu w czasie oraz przeprowadzenia konsultacji społecznych i parlamentarnych we wszystkich państwach członkowskich.

Tusk zaproponował także zorganizowanie specjalnego szczytu „państw średnich i mniejszych”, który miałby służyć omówieniu obaw dotyczących dominacji największych graczy.

W Brukseli reakcje są mieszane. Ursula von der Leyen stwierdziła, że „Unia musi iść do przodu, nawet jeśli nie wszyscy są gotowi”, ale jednocześnie dodała, że „żadna reforma nie powinna odbywać się kosztem jedności”. To może oznaczać, że propozycje zostaną złagodzone, a rozmowy przeciągną się na kolejne miesiące.

Podsumowanie

Spór o kontrowersyjny projekt reformy unijnej to kolejny rozdział w długiej historii napięć między ideą wspólnoty a realiami polityki narodowej. Donald Tusk, choć kojarzony z proeuropejskością, tym razem zdecydowanie opowiedział się po stronie ostrożności i suwerenności.

Czy jego stanowisko powstrzyma zapędy federalistyczne Brukseli? Czy Polska znajdzie sojuszników w tej walce o zachowanie równowagi w Unii? A może Unia Europejska znów stanie przed wyborem: „więcej integracji albo więcej dezintegracji”?