Bogdan Święczkowski wysłał obszerny raport do USA, krytykując polski rząd i Unię Europejską. Dokument wzbudza kontrowersje i międzynarodowe zainteresowanie.
Tło i kontekst
W lutym 2025 roku Bogdan Święczkowski, prezes Trybunału Konstytucyjnego (TK) i bliski współpracownik byłego rządu Prawa i Sprawiedliwości (PiS), złożył 60-stronicowe zawiadomienie do zastępcy Prokuratora Generalnego Michała Ostrowskiego. Zarzucił w nim premierowi Donaldowi Tuskowi, członkom jego rządu oraz kilku czołowym urzędnikom działanie jako „zorganizowana grupa przestępcza”, której celem jest przeprowadzenie konstytucyjnego zamachu stanu — określenie to miało podkreślić powagę sytuacji i rzekomy atak na system prawny oraz niezależność sądów w Polsce.
Święczkowski twierdził, że Polska doświadcza cichego, stopniowego zamachu stanu, a rząd Tuska demontuje niezależne instytucje, w szczególności Trybunał Konstytucyjny. Jego wypowiedzi wywołały burzliwe reakcje polityczne — jedni uznali je za alarmistyczne i motywowane politycznie, inni za niebezpieczne przekroczenie granicy między polityką a sądownictwem.
—
Raport wysłany do USA
9 czerwca 2025 roku Święczkowski wysłał prawie 100-stronicowy raport zatytułowany „Proces ‘przywracania praworządności w Polsce’ z perspektywy rządów prawa. Bezprawne działania wobec Trybunału Konstytucyjnego od 13 grudnia 2023 r.” do kilku prominentnych osób w Stanach Zjednoczonych. Wśród adresatów znaleźli się m.in. John G. Roberts, prezes Sądu Najwyższego USA, oraz Pam Bondi, była prokurator generalna Florydy i sojuszniczka Donalda Trumpa.
W raporcie Święczkowski ostro skrytykował zarówno rząd Donalda Tuska, jak i Unię Europejską, zarzucając im:
niepublikowanie orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego,
zamrażanie wynagrodzeń sędziów jako formę represji,
blokowanie powołań i pozostawianie wakatów w TK.
Święczkowski opisał Trybunał jako „jeden z ostatnich bastionów polskiej suwerenności” i wezwał do uznania międzynarodowego oraz wsparcia w obronie niezależności sądownictwa w Polsce.
—
Krajowe reakcje i kontrowersje
Odpowiedzi polityczne i działania prawne
Raport natychmiast wywołał falę kontrowersji w kraju. Krytycy twierdzili, że Święczkowski wykorzystuje międzynarodowe kontakty do eskalacji wewnętrznego sporu politycznego. Wielu uznało moment publikacji — tuż po wyborach do Parlamentu Europejskiego — za próbę odzyskania politycznej inicjatywy przez PiS.
Na podstawie raportu Święczkowskiego, zastępca Prokuratora Generalnego Michał Ostrowski wszczął postępowanie karne wobec przedstawicieli rządu. W odpowiedzi minister sprawiedliwości Adam Bodnar zawiesił Ostrowskiego w obowiązkach, zarzucając mu poważne naruszenie procedur i stronniczość polityczną.
Konflikt instytucjonalny i polaryzacja
Sytuacja jeszcze bardziej pogłębiła istniejący kryzys polityczno-instytucjonalny w Polsce. Z jednej strony Święczkowski i osoby związane z PiS twierdzą, że bronią konstytucji. Z drugiej strony rząd Tuska uważa Trybunał Konstytucyjny — szczególnie po reformach z czasów PiS — za instytucję upolitycznioną i nielegitymowaną do działania.
Premier Tusk w ironiczny sposób odniósł się do oskarżeń o zamach stanu. W nagraniu, które szybko stało się popularne w sieci, grał w tenisa stołowego, sugerując, że zarzuty są absurdalne i niegodne poważnej reakcji.
Zainteresowanie międzynarodowe
Raport wywołał również reakcje na arenie międzynarodowej, głównie dlatego, że trafił do czołowych postaci amerykańskiego wymiaru sprawiedliwości. Analitycy uznali to za próbę przedstawienia sytuacji w Polsce jako części szerszego ideologicznego konfliktu między obrońcami suwerenności narodowej a zwolennikami liberalnej demokracji i integracji europejskiej.
Fakt, że raport trafił do osób powiązanych z amerykańską prawicą sugeruje, że był to strategiczny ruch mający na celu zdobycie międzynarodowego poparcia — zwłaszcza wśród konserwatywnych think tanków i polityków sympatyzujących z PiS.
—
Szersze znaczenie
Starcie praworządności z suwerennością narodową
Sedno konfliktu polega na zderzeniu dwóch wizji Polski:
Pierwsza, promowana przez PiS i Święczkowskiego, głosi, że obecny rząd i Unia Europejska łamią konstytucję w imię “przywracania praworządności”.
Druga, reprezentowana przez rząd Tuska, twierdzi, że wcześniejsze reformy PiS zniszczyły niezależność sądów, a TK nie ma dziś moralnej legitymacji.
Raport Święczkowskiego do USA jest zarówno ostrzeżeniem, jak i dyplomatycznym manewrem — ma na celu uzyskanie międzynarodowego poparcia dla TK i sprzeciw wobec ingerencji rządu.
Umiędzynarodowienie sporu wewnętrznego
Kierując raport do zagranicznych sędziów i prawników, Święczkowski próbował nadać lokalnemu konfliktowi rangę międzynarodową. To odważna próba zdobycia sympatii za granicą, szczególnie w USA, gdzie część środowisk konserwatywnych podziela obawy o zbyt daleko idącą władzę Unii Europejskiej i liberalnych elit.
Konsekwencje dla polityki krajowej
W Polsce ten ruch jedynie pogłębił polityczne podziały. Jedni uznali go za zdradę — wynoszenie polskich spraw za granicę, inni za akt odwagi i obrony konstytucji. Niezależnie od oceny, pokazuje to, jak daleko zaszedł konflikt wokół wymiaru sprawiedliwości w Polsce.
—
Podsumowanie
Decyzja Bogdana Święczkowskiego o przesłaniu obszernego raportu do amerykańskich władz sądowych, w którym oskarża rząd polski i Unię Europejską o łamanie prawa, jest jednym z najpoważniejszych momentów w trwającym kryzysie praworządności w Polsce.
To wydarzenie:
zaostrzyło napięcia między władzą wykonawczą a sądowniczą,
wywołało nowe konflikty prawne i polityczne,
zwróciło uwagę międzynarodową na stan demokracji i niezależności sądów w Europie Środkowej.
Na razie sytuacja pozostaje nierozstrzygnięta, a obie strony sporu twierdzą, że działają w obronie konstytucji i demokracji. Czas pokaże, czy międzynarodowe zaangażowanie przyniesie Polsce korzyści, czy też pogłębi jej wewnętrzne problemy.