„Miało być zero tolerancji. Skandal KPO narasta – nadal nikt nie pociągnięty do odpowiedzialności!”

Oto przetłumaczony na język polski tekst (bez podtytułów) rozszerzony do ok. 1000 słów:

—

W sierpniu 2025 roku premier Donald Tusk złożył mocną deklarację: jego rząd będzie wykazywać „zerową tolerancję dla nadużyć” związanych z wydatkowaniem środków z Krajowego Planu Odbudowy (KPO). Oświadczenie to było reakcją na ujawnione przypadki wykorzystywania dotacji przyznanych sektorowi HoReCa na zakupy luksusowych jachtów, mebli, solariów, wirtualnych strzelnic i innych kontrowersyjnych wydatków. Zamiast innowacyjnych rozwiązań i modernizacji sektora gastronomii i hotelarstwa, pieniądze trafiały na cele wątpliwej wartości publicznej. Premier zapewnił, że każdy przypadek zostanie sprawdzony, a w sytuacji nieprawidłowości umowy będą rozwiązywane, a środki – odzyskiwane. Zwolniony został szef Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP), a zapowiedziano szeroko zakrojone kontrole oraz audyty.

Tusk zapewnił opinię publiczną, że nie ma mowy o korupcji ani łamaniu prawa w ramach tych programów. Obarczył winą poprzedni rząd, twierdząc, że stworzył „głupi system”, który pozwalał na uznaniowe przyznawanie środków. Jednocześnie zapewniał, że każdy, kto popełnił błędy, poniesie konsekwencje – niezależnie od tego, z jakiej partii pochodzi i jakie zajmuje stanowisko. Podkreślał, że Polska zapłaciła wysoką cenę, by odblokować środki z KPO, dlatego marnotrawstwo środków publicznych nie będzie tolerowane. Jego rząd zapowiedział, że najpóźniej do końca września przedstawione zostaną wyniki wstępnych kontroli i audytów.

Jednak mimo mocnych słów, opozycja – zwłaszcza Prawo i Sprawiedliwość – ostro skrytykowała działania obecnego rządu. Patryk Jaki, eurodeputowany PiS, określił zarzuty, że to PiS blokował środki z KPO, jako „kłamstwo, w które mogą uwierzyć tylko naiwni”. Rafał Bochenek, rzecznik PiS, oskarżył rząd o nepotyzm i wykorzystywanie środków dla własnych celów politycznych, twierdząc, że dotacje trafiały do znajomych polityków, kochanek i osób związanych z kampaniami wyborczymi. Z kolei komentatorzy opozycyjnych mediów wskazywali, że zasady przyznawania dotacji były na tyle elastyczne, że umożliwiały uznaniowość i faworyzowanie określonych podmiotów.

W szerszym kontekście należy pamiętać, że obecny rząd Tuska aktywnie dąży do rozliczenia nadużyć poprzedniej władzy. Już w 2024 roku jego gabinet ogłosił, że zidentyfikowano około 100 miliardów złotych nielegalnych lub nieprawidłowych wydatków z czasów rządów PiS. W efekcie rozpoczęto postępowania wobec kilkudziesięciu byłych urzędników. Tusk konsekwentnie buduje narrację, że jego rząd ma naprawiać państwo po latach zaniedbań i korupcji, a jednym z głównych narzędzi tej naprawy mają być właśnie pieniądze z KPO.

Tymczasem opinia publiczna coraz częściej pyta: co z obietnicami? Co z konkretną odpowiedzialnością personalną? Czy deklaracje „zero tolerancji” były tylko grą polityczną? Pomimo dymisji szefa PARP, do dziś stanowisko zachowuje minister Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz, choć to jej resort odpowiadał za nadzór nad wydatkami. Również osoby takie jak Karnowski (w domyśle jeden z samorządowców powiązanych z obozem rządzącym) nie poniosły żadnych konsekwencji. To budzi frustrację nie tylko wśród polityków opozycji, ale także części wyborców koalicji rządzącej, którzy oczekiwali realnej zmiany, nie tylko symbolicznych gestów.

Coraz więcej głosów wskazuje, że publiczne miliardy zostały wydane w sposób nieefektywny, a kredyty zaciągnięte w ramach KPO będą musieli spłacać wszyscy Polacy – niezależnie od tego, kto ostatecznie skorzystał z funduszy. To podważa społeczne zaufanie do całego programu i może zagrozić przyszłym projektom opartym na finansowaniu z Unii Europejskiej. Krytycy podnoszą też kwestię braku przejrzystości w publikowaniu danych o beneficjentach oraz braku pełnej listy umów i projektów, które zostały uznane za kontrowersyjne lub niezgodne z celami programu.

Z kolei zwolennicy rządu argumentują, że wdrażanie tak dużego programu jak KPO zawsze wiąże się z błędami i nieprawidłowościami, a obecne działania są dowodem na to, że system działa – ponieważ nieprawidłowości zostały ujawnione, kontrole uruchomione, a pierwsze osoby straciły stanowiska. Ich zdaniem to dowód na przejrzystość, a nie na systemową patologię.

Równocześnie badania opinii publicznej pokazują podzielone nastroje społeczne. Według sondażu dla “Rzeczpospolitej”, tylko nieco ponad 28% badanych uważa, że Donald Tusk dotrzymał obietnicy związanej z KPO. Ponad połowa respondentów jest zdania, że obietnice nie zostały zrealizowane. Niezadowolenie dominuje szczególnie wśród wyborców PiS, ale także część centrowych i niezależnych wyborców zaczyna wątpić w skuteczność obecnego rządu.

Trudno się temu dziwić. Społeczne oczekiwania wobec KPO były ogromne – miał to być program odbudowy po pandemii, szansa na modernizację polskiej gospodarki, zieloną transformację, cyfryzację usług publicznych i wsparcie dla sektora zdrowia. Tymczasem z medialnych doniesień wyłania się obraz programu, który został przynajmniej częściowo zawłaszczony przez podmioty prywatne, które wykorzystały luki w systemie, by sfinansować luksusowe zakupy niezwiązane z żadną strategią rozwoju. To zjawisko, jeśli nie zostanie odpowiednio rozliczone, może podważyć sens istnienia programów opartych na wspólnym finansowaniu publicznym.

Podsumowując, deklaracja Donalda Tuska o „zerowej tolerancji dla patologii” była mocnym sygnałem politycznym. Jednak rzeczywista skuteczność tej polityki będzie oceniana nie na podstawie przemówień, lecz konkretnych działań: dymisji, zwrotów środków, odpowiedzialności karnej, zmian w procedurach oraz pełnej transparentności. Na razie – mimo zapowiedzi – brakuje widocznych efektów. Minister Pełczyńska-Nałęcz nadal pełni funkcję, osoby odpowiedzialne za przyznawanie dotacji nie zostały pociągnięte do odpowiedzialności, a tysiące Polaków wciąż nie wie, kto i na jakiej podstawie otrzymał miliony z publicznych pieniędzy. Zamiast końca epoki jachtów, mebli i deserów lodowych za pieniądze podatników – mamy sytuację, w której rozliczeń brak, a odpowiedzialność jest rozmywana.

Jeśli do końca roku nie dojdzie do konkretnych decyzji kadrowych i finansowych, Tusk ryzykuje utratę wiarygodności nie tylko wobec opozycji, ale także wobec własnego elektoratu. A to może mieć poważne konsekwencje polityczne w obliczu kolejnych wyborów.