Aplikanci sędziowscy domagają się zmian. Nie ma zgody Waldemara Żurka

Aplikanci sędziowscy domagają się zmian. Nie ma zgody Waldemara Żurka –

W środowisku prawniczym znów zawrzało. Aplikanci sędziowscy, którzy od miesięcy alarmują o konieczności reform w systemie kształcenia przyszłych sędziów, po raz kolejny wystąpili z postulatem wprowadzenia konkretnych zmian dotyczących zarówno organizacji aplikacji, jak i ścieżki rozwoju zawodowego. Tym razem ich apel odbił się szerokim echem, zwłaszcza że spotkał się z jednoznaczną odmową ze strony Waldemara Żurka – sędziego znanego z aktywności publicznej oraz bezkompromisowego podejścia do kwestii niezależności sądów.

Debata na temat statusu aplikantów sędziowskich trwa od lat, lecz w ostatnich miesiącach nabrała nowej dynamiki. Aplikanci zwracają uwagę, że system kształcenia pozostaje przestarzały, nieadekwatny do współczesnych wyzwań oraz obciążony wieloma procedurami, które utrudniają im realne przygotowanie do pracy w sądzie. Wśród najczęściej podnoszonych problemów pojawiają się kwestie zbyt niskiego wynagrodzenia, przeciążenia obowiązkami biurowymi, niewystarczającego dostępu do praktyki orzeczniczej oraz braku jasnych i przejrzystych kryteriów awansu.

Aplikanci: „Potrzebujemy reformy, a nie kosmetycznych zmian”

Przedstawiciele aplikantów mówią wprost – obecny model aplikacji jest niewydolny. W ich ocenie wiele elementów programu szkoleniowego jest przestarzałych, a realne kompetencje nabywa się nie dzięki systemowi, lecz pomimo niego. Jak podkreślają, chcą pracować rzetelnie i profesjonalnie, ale potrzebują narzędzi, które to umożliwią.

Wśród propozycji przedstawionych w ostatnim stanowisku znalazły się m.in.:

zwiększenie wynagrodzenia, aby aplikanci mogli skupić się na nauce i praktyce, a nie na dodatkowej pracy zarobkowej,

ograniczenie liczby obowiązków administracyjnych, które – jak twierdzą – często nie mają żadnej wartości edukacyjnej,

zwiększenie udziału w rozprawach i czynnościach sędziowskich, aby zdobywać rzeczywiste doświadczenie,

stworzenie ogólnopolskich, jednolitych standardów kształcenia,

jasne, transparentne reguły naboru na stanowiska asesorskie i sędziowskie.

Ich zdaniem, bez tych zmian trudno mówić o budowaniu profesjonalnego, nowoczesnego wymiaru sprawiedliwości.

Waldemar Żurek: „Zmiany tak, ale nie takie”

Waldemar Żurek, doświadczony sędzia i jeden z najbardziej rozpoznawalnych przedstawicieli środowiska, odniósł się do oczekiwań aplikantów z wyraźnym dystansem. Nie chodzi jednak o negację potrzeby zmian jako takich, lecz o charakter postulatów, które jego zdaniem mogą zagrozić jakości i niezależności zawodu.

Żurek podkreśla, że zawód sędziego wymaga wieloletniego przygotowania i wyjątkowego poziomu odpowiedzialności, którego nie da się przyspieszyć ani uprościć. Zwraca uwagę, że zbyt szerokie otwarcie ścieżki zawodowej czy nadmierne obniżenie barier wejścia może doprowadzić do obniżenia standardów orzecznictwa.

Jak stwierdził, system kształcenia aplikantów jest niedoskonały, lecz nie można pozwolić, by postulaty prowadziły do jego rozmycia. Jego zdaniem, niektóre żądania są nie tylko nieprzemyślane, ale mogą też osłabić prestiż zawodu i w dłuższej perspektywie godzić w niezależność sądów.

Spór o wynagrodzenia i obowiązki

Jednym z najbardziej kontrowersyjnych elementów jest kwestia wynagrodzeń. Aplikanci argumentują, że bez godziwego uposażenia trudno utrzymać niezależność ekonomiczną oraz poświęcić się intensywnemu szkoleniu. Żurek jednak odpowiada, że wysokie pensje dla aplikantów nie mogą być priorytetem w sytuacji, kiedy w sądach brakuje środków na podstawowe funkcjonowanie, a wiele etatów pozostaje nieobsadzonych.

Jego zdaniem, wynagrodzenia można podnosić stopniowo, lecz nie mogą one stać się głównym celem reformy. W opinii sędziego, najważniejsze jest zachowanie jakości kształcenia i odpowiedzialności zawodowej, a nie zapewnienie komfortowych zarobków na starcie.

Spór dotyczy również zakresu obowiązków administracyjnych. Aplikanci twierdzą, że stanowią one często bezwartościowe obciążenie, podczas gdy Żurek uważa, że praca biurowa jest elementem nauki organizacji sądu i procesu orzeczniczego.

Napięcia między pokoleniami

Cała dyskusja uwypukla rosnący konflikt pokoleniowy. Starsi sędziowie argumentują, że sami musieli przechodzić bardzo wymagające ścieżki kształcenia i nie widzą powodu, dla którego obecne pokolenie miałoby mieć łatwiej. Wskazują także, że niektóre oczekiwania aplikantów wynikają z braku doświadczenia lub niewystarczającego zrozumienia specyfiki pracy w sądzie.

Z kolei młodzi prawnicy odpowiadają, że rzeczywistość się zmieniła, a system, który funkcjonował trzy dekady temu, nie przystaje do współczesnego świata. Podkreślają, że ich postulaty nie oznaczają chęci uproszczenia drogi zawodowej, lecz modernizację systemu, który w wielu aspektach zatrzymał się w czasie.

Co dalej?

Choć Żurek odmówił poparcia dla przedstawionych propozycji, sama debata z pewnością nie wygaśnie. Aplikanci podkreślają, że będą kontynuować rozmowy i naciskać na Ministerstwo Sprawiedliwości, aby rozpoczęło prace nad nowym modelem kształcenia. Z kolei przedstawiciele środowiska sędziowskiego zapowiadają, że każda propozycja zmian będzie analizowana pod kątem zgodności z zasadami niezależności i jakości orzecznictwa.

Wszystko wskazuje na to, że konflikt może się pogłębiać. Jednocześnie jest to moment, w którym całe środowisko stoi przed szansą stworzenia systemu lepiej odpowiadającego współczesnym wyzwaniom. Czy uda się wypracować kompromis? Na razie trudno o jednoznaczną odpowiedź.

Jedno jest pewne – dyskusja o przyszłości aplikantów sędziowskich to nie tylko kwestia ich osobistych aspiracji, ale także fundamentalny element debaty o jakości wymiaru sprawiedliwości w Polsce. Konflikt między młodym pokoleniem a doświadczonymi sędziami może być trudny, lecz odpowiednio poprowadzony może przynieść zmiany korzystne dla całego systemu.