Choć terminy składania protestów już minęły, wiele osób protestuje, że w krajach, do których wniesiono protest pocztą, nadal czeka się na rejestrację
Choć terminy składania protestów wyborczych już minęły, temat wciąż budzi duże emocje i kontrowersje. Wiele osób, zarówno w kraju, jak i za granicą, które zdecydowały się złożyć protesty, twierdzi, że ich głosy protestacyjne nie zostały jeszcze oficjalnie zarejestrowane. Problem ten jest szczególnie widoczny w przypadkach, gdy protesty były składane drogą pocztową — w wielu krajach do dzisiaj dokumenty te nie zostały odebrane lub rozpatrzone przez odpowiednie organy. Sytuacja ta rodzi pytania o transparentność, rzetelność i sprawiedliwość całego procesu demokratycznego.
Zgodnie z obowiązującym prawem wyborczym w Polsce, protesty wyborcze można składać w określonym terminie, najczęściej w ciągu siedmiu dni od dnia ogłoszenia oficjalnych wyników wyborów przez Państwową Komisję Wyborczą. Termin ten jest nieprzekraczalny i w teorii ma zapewnić szybkie i sprawne rozpatrzenie ewentualnych nieprawidłowości. Jednakże wiele osób głosujących poza granicami Polski napotkało na istotne trudności – głównie logistyczne – które uniemożliwiły im skuteczne złożenie protestu w wyznaczonym czasie.
Wielu obywateli, którzy przebywają za granicą, wskazuje, że mimo nadania protestu wyborczego pocztą w odpowiednim terminie – czasami nawet na kilka dni przed ostateczną datą – przesyłki te do dziś nie zostały dostarczone lub rozpatrzone. Część z nich twierdzi, że według informacji uzyskanych z polskich placówek dyplomatycznych lub lokalnych komisji wyborczych, dokumenty protestacyjne wciąż „czekają w systemie na rejestrację” lub “dotarły po terminie i nie będą uwzględnione”. Taki stan rzeczy budzi wątpliwości co do tego, czy wszystkie głosy obywateli są traktowane równo i z należytą starannością.
Problem ten szczególnie dotyczy osób mieszkających w krajach oddalonych od Polski, takich jak Kanada, Stany Zjednoczone, Australia czy niektóre państwa Ameryki Południowej. Tam czas dostarczenia przesyłki pocztowej – nawet priorytetowej – może wynosić od kilku dni do ponad dwóch tygodni. W połączeniu z niejednoznacznymi instrukcjami dotyczącymi procedur składania protestów oraz brakiem wystarczającej informacji od konsulatów i ambasad, wielu obywateli znalazło się w sytuacji, w której ich próby uczestnictwa w demokratycznym procesie mogą zostać zignorowane.
Opozycja oraz część organizacji społecznych zaczęła głośno wyrażać swoje zaniepokojenie. Podkreślają one, że demokracja nie kończy się w dniu wyborów, a możliwość składania protestów jest integralnym elementem mechanizmu kontroli i równowagi. Wskazują także, że prawo do protestu wyborczego powinno być realnie dostępne dla każdego obywatela – niezależnie od miejsca jego zamieszkania. Jeśli osoba wykonuje swoje obywatelskie prawo w terminie, ale z winy czynników niezależnych (jak opóźnienia w poczcie międzynarodowej) jego głos zostaje pominięty, to mamy do czynienia z poważnym ograniczeniem praw obywatelskich.
Pojawiają się także pytania o to, czy Państwowa Komisja Wyborcza nie powinna w takich sytuacjach uwzględnić tzw. daty stempla pocztowego jako podstawy do oceny terminowości złożenia protestu. Tego typu rozwiązanie funkcjonuje w wielu krajach, gdzie uznaje się, że jeśli protest został nadany w terminie, to powinien zostać uznany za skutecznie złożony – niezależnie od daty fizycznego doręczenia. W Polsce jednak ta zasada nie jest szeroko stosowana w przypadku protestów wyborczych, co prowadzi do dyskryminacji obywateli za granicą.
Warto podkreślić, że nie chodzi tylko o jednostkowe przypadki. W mediach społecznościowych oraz w grupach zrzeszających Polonię coraz częściej pojawiają się relacje osób, które dzielą się swoją frustracją. „Wysłałem protest w poniedziałek z Nowego Jorku – priorytetem, z potwierdzeniem odbioru. Do dzisiaj status niezmieniony: ‘oczekuje na rozpatrzenie’”, napisał jeden z użytkowników na forum obywatelskim. Inna osoba z Londynu twierdzi, że jej protest dotarł dwa dni po terminie, mimo że został nadany tydzień wcześniej. Takie historie podważają zaufanie obywateli do instytucji wyborczych i stwarzają wrażenie, że procedury nie są dostosowane do realiów XXI wieku.
Kwestia ta może mieć również poważne konsekwencje polityczne. W przypadku wyborów, gdzie różnica głosów między kandydatami była minimalna, każdy protest może mieć znaczenie – zarówno z perspektywy formalnej, jak i moralnej. Jeśli wiele protestów zostaje automatycznie odrzuconych z powodów technicznych, choć zostały złożone w dobrej wierze, to finalny wynik może być kwestionowany nie tylko przez przegranych, ale także przez dużą część społeczeństwa. To z kolei prowadzi do erozji zaufania do systemu wyborczego, co w dłuższej perspektywie może osłabić fundamenty demokracji.
Nie brakuje także głosów, które wskazują, że obecna sytuacja to szansa na szerszą debatę o potrzebie cyfryzacji procedur wyborczych. Składanie protestów drogą elektroniczną, przy zachowaniu odpowiednich zabezpieczeń i potwierdzeń, mogłoby znacząco ułatwić cały proces i ograniczyć ryzyko związane z przesyłkami pocztowymi. Tego rodzaju rozwiązania funkcjonują już w wielu krajach Europy Zachodniej oraz w Kanadzie. Polska, chcąc utrzymać standardy demokratyczne, powinna rozważyć ich wdrożenie.
Podsumowując, mimo że terminy składania protestów już minęły, sprawa daleka jest od zakończenia. Głosy obywateli, którzy twierdzą, że ich protesty nadal czekają na rejestrację, nie mogą być zignorowane. Problem ten powinien być potraktowany poważnie przez instytucje państwowe, które są odpowiedzialne za zapewnienie równości i transparentności procesu wyborczego. Jeśli demokracja ma być żywa i sprawiedliwa, to musi być dostępna dla wszystkich – niezależnie od miejsca zamieszkania i środka komunikacji.