Ponad 5800 skarg złożonych: Co wywołało prawny sztorm po wyborach prezydenckich…?
Ponad 5800 skarg złożonych: Co wywołało prawny sztorm po wyborach prezydenckich…?
Wybory prezydenckie w Polsce w 2020 roku przejdą do historii nie tylko z powodu wyjątkowo zaciętej rywalizacji między Andrzejem Dudą a Rafałem Trzaskowskim, ale również ze względu na ogromną liczbę skarg i kontrowersji, które pojawiły się tuż po ogłoszeniu wyników. Ponad 5800 skarg zostało złożonych do Sądu Najwyższego przez obywateli, komitety wyborcze i organizacje społeczne, co stworzyło jeden z największych kryzysów zaufania do procesu wyborczego w historii III Rzeczypospolitej. Co tak naprawdę wywołało ten prawny sztorm?
—
Napięcie od samego początku
Wybory miały się odbyć pierwotnie 10 maja 2020 roku. Jednak z powodu pandemii COVID-19 i braku porozumienia politycznego w sprawie trybu głosowania, głosowanie zostało przełożone na 28 czerwca (I tura) i 12 lipca (II tura). Ta decyzja już na starcie wzbudziła wiele kontrowersji – zarówno wśród wyborców, jak i prawników konstytucyjnych. Krytykowano sposób organizacji wyborów korespondencyjnych, brak transparentności oraz zmiany legislacyjne dokonywane na ostatnią chwilę.
—
Duda kontra Trzaskowski – emocje na granicy polaryzacji
Ostateczny pojedynek odbył się między urzędującym prezydentem Andrzejem Dudą, wspieranym przez rządzącą partię Prawo i Sprawiedliwość (PiS), a Rafałem Trzaskowskim, kandydatem Koalicji Obywatelskiej i prezydentem Warszawy. Różnica między kandydatami w II turze wyniosła zaledwie około 2 punkty procentowe – Duda zdobył 51,03%, Trzaskowski 48,97%.
To napięcie i bliski wynik stały się jednym z powodów, dla których obóz opozycyjny oraz tysiące obywateli zaczęli podważać przebieg wyborów, wskazując na liczne nieprawidłowości.
—
Główne zarzuty w skargach wyborczych
Po ogłoszeniu wyników, Sąd Najwyższy został zalany tysiącami skarg. Główne oskarżenia dotyczyły:
1. Stronniczości mediów publicznych (TVP) – wielu skarżących uważało, że Telewizja Polska nie zapewniła równego dostępu kandydatom, faworyzując Andrzeja Dudę i oczerniając Trzaskowskiego.
2. Nadużycia w kampanii wyborczej – zarzuty dotyczyły m.in. wykorzystywania zasobów państwowych (np. podróży służbowych prezydenta jako elementów kampanii).
3. Problemy z głosowaniem za granicą – setki tysięcy obywateli mieszkających poza Polską skarżyło się na opóźnienia w dostarczaniu pakietów wyborczych lub brak możliwości oddania głosu.
4. Nieprawidłowości proceduralne – zgłaszano przypadki źle działających komisji, błędów w protokołach oraz utrudnień w dostępie do lokali wyborczych.
—
Reakcja Sądu Najwyższego
Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego miała za zadanie rozpatrzenie wszystkich wniesionych skarg. Proces ten trwał kilkanaście dni, podczas których opinia publiczna oczekiwała, czy wybory zostaną unieważnione, czy też wynik zostanie zatwierdzony.
Ostatecznie, 27 lipca 2020 roku, Sąd Najwyższy ogłosił ważność wyborów prezydenckich, uznając, że choć niektóre zarzuty miały podstawy, to nie miały one wpływu na końcowy wynik wyborów.
Sędziowie zaznaczyli, że wybory „nie były wolne od błędów”, ale jednocześnie stwierdzili, że skala nieprawidłowości nie była na tyle poważna, by mogła zakłócić ostateczny rezultat.
—
Reakcje opinii publicznej i opozycji
Opozycja nie kryła rozczarowania. Rafał Trzaskowski nie zdecydował się na dalsze kroki prawne, ale w swoich wystąpieniach jasno podkreślał, że wybory odbyły się w warunkach nierówności i braku przejrzystości.
Społeczne organizacje, takie jak Fundacja Batorego, Helsińska Fundacja Praw Człowieka czy Obserwatorzy Wyborów, również opublikowały krytyczne raporty, wskazując na systemowe problemy z organizacją wyborów.
—
Międzynarodowe spojrzenie
Zagraniczne instytucje, takie jak OBWE, również śledziły przebieg wyborów. Ich obserwatorzy wskazywali, że choć głosowanie technicznie spełniało minimalne standardy demokratyczne, kampania była nierówna, a media publiczne nie zachowały neutralności.
Raport OBWE zwrócił uwagę, że działania rządu i mediów publicznych mogły znacząco wpłynąć na decyzje wyborców, co w państwie demokratycznym powinno budzić poważne zastrzeżenia.
—
Wnioski i pytania na przyszłość
Choć wybory prezydenckie w 2020 roku zakończyły się zatwierdzeniem wyniku, to pozostawiły głęboki ślad w polskiej polityce. Wielu obywateli straciło zaufanie do instytucji wyborczych, a społeczeństwo zostało jeszcze bardziej spolaryzowane.
Pojawiły się liczne głosy o konieczności reformy mediów publicznych, uregulowania kampanii wyborczej oraz zapewnienia większej transparentności całego procesu.
—
Podsumowanie
Wybory w 2020 roku pokazały, jak kruche może być zaufanie obywateli do demokracji, gdy instytucje państwowe są oskarżane o stronniczość i brak przejrzystości. Ponad 5800 skarg nie było tylko wyrazem niezadowolenia – były symbolem głębokiego kryzysu zaufania, który, jeśli nie zostanie zaadresowany, może mieć poważne konsekwencje dla przyszłości Polski.
