„Profesor Antoni Dudek Uderza w Karola Nawrockiego: ‘Bezwzględny i Żądny Sukcesu’ – Ostrzega, że IPN Stał się Narzędziem Politycznej Propagandy i Może Pogłębiać Polaryzację”
Profesor Antoni Dudek Uderza w Karola Nawrockiego: „Bezwzględny i Żądny Sukcesu” – Ostrzega, że IPN Stał się Narzędziem Politycznej Propagandy i Może Pogłębiać Polaryzację
Instytut Pamięci Narodowej (IPN) od wielu lat odgrywa istotną rolę w polskim życiu publicznym. Jego zadaniem jest badanie historii XX wieku, prowadzenie śledztw dotyczących zbrodni wojennych i komunistycznych, a także edukacja młodzieży oraz kształtowanie zbiorowej pamięci historycznej. Jednakże wraz z kolejnymi kadencjami prezesów, pojawiają się poważne pytania o to, czy instytucja ta spełnia swoją misję w sposób neutralny i naukowy, czy też staje się narzędziem politycznych interesów.
Najnowsza fala kontrowersji wybuchła po ostrych słowach profesora Antoniego Dudka, znanego historyka, politologa i wieloletniego członka Rady IPN. W swojej ocenie obecnego prezesa Instytutu – Karola Nawrockiego – nie szczędził on mocnych określeń, nazywając go „bezwzględnym i żądnym sukcesu”, a także ostrzegając, że pod jego kierownictwem IPN zamienia się w narzędzie politycznej propagandy.
—
Kim jest Antoni Dudek?
Profesor Antoni Dudek to jedna z najbardziej rozpoznawalnych postaci polskiej historiografii najnowszej. Specjalizuje się w badaniach nad PRL, opozycją demokratyczną oraz transformacją ustrojową po 1989 roku. Jako naukowiec znany jest z chłodnych analiz, krytycznego spojrzenia na politykę historyczną oraz konsekwentnej obrony niezależności badań naukowych.
Dudek przez lata zasiadał w Radzie IPN, co dawało mu wgląd w funkcjonowanie instytucji „od środka”. Jego zdanie nie jest więc opinią przypadkowego komentatora, lecz człowieka, który dobrze zna mechanizmy działania tej organizacji.
—
Karol Nawrocki – droga do IPN
Karol Nawrocki objął funkcję prezesa IPN w lipcu 2021 roku. Wcześniej kierował Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, gdzie również nie brakowało kontrowersji wokół jego działań. Jako dyrektor zasłynął z licznych zmian programowych, które część środowisk historycznych uznała za próbę narzucenia narracji zgodnej z linią polityczną ówczesnego rządu.
Po objęciu sterów IPN Nawrocki zapowiedział kontynuację misji edukacyjnej, a jednocześnie wzmocnienie roli instytucji w przestrzeni publicznej. Dla jego zwolenników to oznaka energii i determinacji, ale dla krytyków – symptom podporządkowania badań historycznych bieżącej polityce.
—
Ostre słowa Dudka
W jednym z wywiadów profesor Dudek stwierdził, że Karol Nawrocki jest „bezwzględny i żądny sukcesu”, co samo w sobie nie musi być wadą, ale w kontekście kierowania tak ważną instytucją rodzi poważne zagrożenia. Zdaniem Dudka, Nawrocki zbyt mocno skupia się na własnym wizerunku i promocji, traktując IPN jako narzędzie do budowania politycznego kapitału.
Profesor ostrzegł również, że taka postawa może pogłębiać już istniejącą polaryzację społeczną. W jego ocenie, historia staje się zakładnikiem sporów partyjnych, a IPN – zamiast być ponadpolitycznym strażnikiem prawdy historycznej – zaczyna działać jak instytucja propagandowa.
—
IPN jako narzędzie polityki historycznej
W Polsce od wielu lat trwa dyskusja na temat tzw. polityki historycznej. Rządzący, niezależnie od opcji politycznej, starają się wpływać na sposób, w jaki społeczeństwo interpretuje przeszłość. W praktyce oznacza to wspieranie jednych narracji kosztem innych, a czasami także marginalizowanie badań, które mogłyby rzucać cień na narodowe mity.
Pod rządami Karola Nawrockiego IPN mocno akcentuje takie tematy, jak heroizm żołnierzy wyklętych, ofiary zbrodni niemieckich i sowieckich czy znaczenie walki o niepodległość. Choć są to ważne obszary, krytycy zwracają uwagę, że jednocześnie zaniedbywane są inne kwestie – jak trudne relacje polsko-żydowskie, przypadki kolaboracji czy odpowiedzialność Polaków za antysemityzm.
—
Argumenty zwolenników Nawrockiego
Nie można jednak pominąć faktu, że Karol Nawrocki ma także wielu zwolenników. Według nich jest on osobą dynamiczną, która potrafi skutecznie komunikować się ze społeczeństwem. Podkreślają, że dzięki niemu IPN jest bardziej widoczny w przestrzeni publicznej, organizuje liczne projekty edukacyjne i popularyzuje historię wśród młodzieży.
Dla wielu środowisk patriotycznych Nawrocki jest gwarantem obrony pamięci narodowej przed „relatywizmem historycznym” czy „oczernianiem Polski na arenie międzynarodowej”.
—
Krytyka i ostrzeżenia
Mimo to, głos profesora Dudka zwraca uwagę na fundamentalny problem: czy IPN ma być instytucją naukową, czy narzędziem polityki? Jeśli nauka podporządkowana zostanie ideologii, skutkiem może być utrata wiarygodności w oczach historyków i opinii publicznej.
Dudek ostrzega, że w takiej sytuacji IPN zamiast jednoczyć społeczeństwo wokół wspólnej pamięci, będzie je dzielić, podsycając konflikty i pogłębiając polaryzację.
—
Szerszy kontekst – historia jako pole bitwy politycznej
Nie tylko w Polsce, ale i na całym świecie, historia coraz częściej staje się elementem walki politycznej. Rządy próbują kontrolować narracje historyczne, aby wzmacniać swoją legitymizację i wpływać na postawy obywateli. W Polsce problem ten jest szczególnie wyraźny, ponieważ pamięć o II wojnie światowej i okresie komunizmu odgrywa ogromną rolę w tożsamości narodowej.
Karol Nawrocki wpisuje się w ten trend – dla jednych jako obrońca polskich interesów, dla innych jako polityk w historycznym przebraniu.
—
Co dalej z IPN?
Pytanie, jakie stawia dziś wielu obserwatorów, brzmi: czy IPN może jeszcze wrócić do roli niezależnej instytucji naukowej, czy już na zawsze pozostanie areną sporów politycznych?
Profesor Dudek, krytykując Nawrockiego, nie podważa samej potrzeby istnienia IPN, ale apeluje o jego odpolitycznienie i powrót do korzeni – czyli rzetelnych badań i edukacji historycznej wolnej od partyjnych wpływów.
—
Podsumowanie
Słowa Antoniego Dudka wywołały burzę, ponieważ dotykają sedna problemu: zaufania do instytucji publicznych. Jeśli IPN będzie postrzegany jako narzędzie propagandy, jego praca straci wartość w oczach wielu obywateli. Z kolei jeśli uda się zachować równowagę między pamięcią narodową a obiektywizmem naukowym, instytucja ta nadal może odgrywać ważną rolę w kształtowaniu świadomości historycznej Polaków.
Na razie jednak spór trwa, a postać Karola Nawrockiego – „bezwzględnego i żądnego sukcesu”, jak określił go profesor Dudek – pozostaje symbolem głębszych napięć wokół tego, jak powinna wyglądać pamięć historyczna w Polsce XXI wieku.
