Sławomir Sierakowski: Karol Nawrocki wygrał, ale Donald Tusk jeszcze nie przegrał [KOMENTARZ]

Nic się od razu nie stanie, ale też nic się od razu nie skończy. Większość koalicyjna wcale nie jest taka bezradna, jak się może wydawać. Wciąż najwięcej do powiedzenia będzie miał w państwie Donald Tusk i od tego, jak to wykorzysta, będzie zależeć wynik nadchodzących wyborów parlamentarnych.
To była najdziwniejsza kampania w nowożytnej historii Polski. Brał w niej udział najbardziej oczywisty kandydat na prezydenta i ktoś, kto z oczywistych powodów prezydentem nie powinien być. Po stronie Rafała Trzaskowskiego było doświadczenie (prezydent Warszawy, były minister, europoseł, pięć języków i kontakty międzynarodowe), po drugiej Karol Nawrocki, do niedawna niemal nikomu nieznany szef Instytutu Pamięci Narodowej. Media niemal codziennie ujawniały szokujące fakty z przeszłości kandydata wymyślonego przez Jarosława Kaczyńskiego.

—

Karol Nawrocki wygrał, ale Donald Tusk jeszcze nie przegrał – komentarz Sławomira Sierakowskiego

W ostatnich tygodniach polska scena polityczna znów stała się areną gorących sporów i symbolicznych starć. Jednym z najgłośniejszych wydarzeń była decyzja Sejmu o odrzuceniu wniosku o odwołanie prezesa Instytutu Pamięci Narodowej, Karola Nawrockiego. Choć wielu obserwatorów liczyło na jego dymisję, głównie ze strony Koalicji Obywatelskiej i Lewicy, ostatecznie Nawrocki pozostał na stanowisku. Komentatorzy, w tym publicysta i socjolog Sławomir Sierakowski, zgodnie twierdzą: Nawrocki wygrał to starcie, ale to jeszcze nie koniec gry. Donald Tusk i jego rząd wciąż mają szansę przejąć kontrolę nad kluczowymi instytucjami państwa – choć nie będzie to ani łatwe, ani szybkie.

—

Starcie o IPN – symboliczny bój o historię

Instytut Pamięci Narodowej od lat jest przedmiotem kontrowersji. Powstały w 1998 roku, IPN miał służyć badaniu i upowszechnianiu wiedzy o historii Polski, szczególnie w kontekście zbrodni nazistowskich i komunistycznych. Jednak z czasem stał się również narzędziem walki politycznej – szczególnie w czasach rządów Prawa i Sprawiedliwości. Karol Nawrocki, powołany na stanowisko prezesa IPN w 2021 roku przez Sejm zdominowany przez PiS, był postrzegany jako lojalny wobec obozu Zjednoczonej Prawicy.

Dlatego jego odwołanie było jednym z celów nowego rządu Donalda Tuska. Jednak mimo zmiany układu sił po wyborach parlamentarnych w październiku 2023 roku, koalicja rządząca nie dysponuje większością kwalifikowaną, potrzebną do przeforsowania zmian personalnych w instytucjach takich jak IPN. W praktyce oznacza to, że Nawrocki może pozostać na swoim stanowisku jeszcze przez kilka lat.

—

Sierakowski: Symboliczne zwycięstwo, ale nie polityczna klęska Tuska

W komentarzu opublikowanym w „Gazecie Wyborczej” Sławomir Sierakowski podkreśla, że utrzymanie się Karola Nawrockiego na stanowisku prezesa IPN to sukces obozu PiS, który nadal ma wpływ na część struktur państwa. Jednak – jak zaznacza – nie jest to jeszcze klęska rządu Donalda Tuska.

„Tusk przegrał bitwę, ale nie wojnę” – pisze Sierakowski. – „Zachowanie Nawrockiego na stanowisku świadczy o tym, jak głęboko PiS zakorzenił się w instytucjach publicznych. To rezultat ośmioletnich rządów, w czasie których nominowano setki lojalnych urzędników, obsadzano sądy, prokuratury, spółki skarbu państwa i inne agencje państwowe swoimi ludźmi. Proces odpolitycznienia państwa będzie długi i żmudny”.

—

Równowaga sił – jak długo potrwa?

Jednym z głównych wyzwań dla obecnego rządu jest fakt, że wiele instytucji publicznych, w tym IPN, Trybunał Konstytucyjny, Krajowa Rada Sądownictwa, a także media publiczne, wciąż znajduje się pod wpływem ludzi związanych z poprzednią władzą. Nawet jeśli formalnie rządzi koalicja partii prodemokratycznych, to w praktyce możliwości wprowadzania zmian są ograniczone.

Dla wielu wyborców Donalda Tuska może to być źródłem frustracji – oczekiwano bowiem szybkiej i zdecydowanej odnowy państwa. Jednak jak zauważa Sierakowski, Tusk zdaje sobie sprawę z ograniczeń systemowych i politycznych. Co więcej – jego strategia może polegać na stopniowym osłabianiu pozycji PiS poprzez budowanie alternatywnych instytucji, reformy legislacyjne i demaskowanie nadużyć poprzedniej władzy.

—

Kwestia IPN – więcej niż tylko kadencja prezesa

Walka o IPN ma wymiar nie tylko personalny, ale przede wszystkim ideologiczny. Instytut przez lata był ważnym narzędziem budowania tzw. polityki historycznej PiS – opowieści o Polsce jako wiecznej ofierze zdrad ze strony Zachodu, heroicznego narodu walczącego z komunizmem i „liberalnym nihilizmem”. To właśnie IPN wydawał publikacje kontrowersyjne, często ignorujące złożoność historii i próbujące ją podporządkować jednej, narodowo-konserwatywnej narracji.

Nowa władza chce zerwać z tą praktyką. Choć nie może jeszcze zmienić prezesa IPN, może próbować zmieniać inne obszary – finansowanie badań naukowych, wspieranie niezależnych instytutów, tworzenie alternatywnych projektów edukacyjnych. W dłuższej perspektywie może to przynieść większy efekt niż szybka zmiana kadrowa.

—

Gra o długim horyzoncie

Jak pisze Sierakowski, obecna sytuacja przypomina grę strategiczną – pełną manewrów, przesunięć i długofalowych planów. „Tusk wie, że nie da się wszystkiego zrobić w kilka miesięcy. Ale każdy taki przypadek, jak Nawrocki, pokazuje społeczeństwu, jak bardzo PiS zawłaszczył państwo. To także edukacja polityczna”.

Co więcej – zachowanie Nawrockiego, który mimo braku zaufania społecznego i politycznego nie rezygnuje z funkcji, może się z czasem obrócić przeciwko niemu samemu. Jeśli rząd znajdzie sposób na ograniczenie kompetencji IPN lub przeciwwagę wobec jego działalności, Nawrocki stanie się jedynie symbolem przeszłości, oderwanym od rzeczywistości społecznej.

—

Co dalej?

Rząd Donalda Tuska stoi przed trudnym zadaniem. Musi z jednej strony realizować oczekiwania wyborców, którzy żądają szybkich reform i rozliczeń, z drugiej – poruszać się w gąszczu ograniczeń konstytucyjnych, prawnych i politycznych. Przegrana bitwa o IPN pokazuje, że PiS wciąż trzyma część kart w ręku, ale nie znaczy to, że wygrał rozgrywkę.

Sławomir Sierakowski w swoim komentarzu daje do zrozumienia, że sukces Tuska nie polega na błyskawicznym demontażu wszystkiego, co stworzyła poprzednia władza. Chodzi raczej o konsekwentne budowanie nowego porządku – opartego na demokratycznych wartościach, pluralizmie i szacunku do państwowych instytucji. Nawrocki wygrał jedną rundę. Ale to wciąż Tusk ma szansę wygrać mecz.

—

Podsumowanie

Sprawa Karola Nawrockiego i IPN to nie tylko personalna potyczka, ale symbol walki o kształt polskiego państwa. Choć Donald Tusk nie zdołał odwołać prezesa Instytutu, to jego strategia oparta na cierpliwości i systematycznym działaniu wciąż daje mu szansę na osiągnięcie głębszych reform. Jak pokazuje analiza Sławomira Sierakowskiego, polityka to nie sprint, lecz maraton – a wynik końcowy poznamy dopiero za kilka lat.

—