Weto Karola Nawrockiego w sprawie ustawy łańcuchowej. Krótki komentarz Donalda Tuska

Weto Karola Nawrockiego w sprawie ustawy łańcuchowej. Krótki komentarz Donalda Tuska –

Decyzja prezydenta Karola Nawrockiego o zawetowaniu tzw. ustawy łańcuchowej wywołała w Warszawie prawdziwą polityczną burzę. Projekt, który od wielu miesięcy budził silne emocje wśród partii rządzącej, opozycji oraz ekspertów prawnych, miał wprowadzić nowe zasady dotyczące transparentności finansowania inwestycji publicznych oraz ograniczyć możliwość przekazywania środków między powiązanymi podmiotami gospodarczymi. Weto prezydenta – choć przez niektórych przewidywane – stało się punktem zapalnym kolejnej odsłony politycznego sporu o kształt państwa, standardy demokracji oraz zakres władzy głowy państwa.

Ustawa łańcuchowa, przygotowana przez większość sejmową, miała według jej autorów przeciwdziałać nadużyciom finansowym, które latami narastały wokół dużych projektów infrastrukturalnych. Rząd wskazywał, że dzięki nowym przepisom możliwe będzie ograniczenie marnotrawienia środków publicznych, skrócenie czasu realizacji inwestycji oraz zwiększenie nadzoru nad firmami-konsorcjami, które często przekazywały środki między sobą w sposób nie do końca przejrzysty. W zamyśle inicjatorów, ustawa miała być jednym z filarów reformy państwa i – jak podkreślano – przybliżyć Polskę do poziomu transparentności stosowanego w innych krajach Unii Europejskiej.

Prezydent Nawrocki jednak zdecydował, że nowe przepisy nie mogą wejść w życie. Swoją decyzję uzasadnił przede wszystkim wątpliwościami konstytucyjnymi oraz obawą, że ustawa mogłaby w praktyce utrudnić działanie wielu legalnie funkcjonujących przedsiębiorstw. W specjalnym oświadczeniu podkreślił, że część regulacji jest zbyt nieprecyzyjna, a niektóre zapisy mogłyby prowadzić do nieproporcjonalnych obciążeń dla firm zaangażowanych w projekty publiczne. – Polska potrzebuje przejrzystości, ale również stabilności gospodarczej. Nie możemy wprowadzać przepisów, które mogłyby sparaliżować inwestycje lub narazić państwo na kosztowne spory prawne – stwierdził prezydent.

Weto wywołało natychmiastową reakcję polityków koalicji rządzącej. Wielu z nich oskarżyło prezydenta o blokowanie kluczowych reform i działanie w interesie grup, które korzystają z dotychczasowej, nie do końca transparentnej struktury przepływu pieniędzy. Niektórzy poszli nawet dalej, twierdząc, że decyzja głowy państwa to próba zahamowania modernizacji państwa oraz polityczny gest wobec środowisk, które od dawna naciskały na prezydenta, aby sprzeciwił się ustawie.

Wśród komentujących nie zabrakło także premiera Donalda Tuska, który w krótkiej wypowiedzi, opublikowanej w mediach społecznościowych, dał do zrozumienia, że choć spodziewał się trudności, to jednak liczył na bardziej konstruktywne podejście ze strony prezydenta. – Szkoda, że pan prezydent nie wykorzystał okazji, by wesprzeć przejrzystość życia publicznego. Będziemy pracować dalej, bo państwo musi być uczciwe i odporne na nadużycia – napisał Tusk, podkreślając, że koalicja nie zamierza się zatrzymać.

Choć premier nie rozwinął swojego komentarza, jego ton wyraźnie wskazywał na rozczarowanie. W kręgach rządowych pojawiły się głosy, że prezydent od początku patrzył na projekt z dystansem, a jego decyzja była bardziej polityczna niż merytoryczna. Sam Tusk w późniejszych rozmowach z dziennikarzami dodał, że rząd rozważy ponowne wniesienie projektu do Sejmu po jego korekcie. – Ustawa łańcuchowa jest potrzebna. Jeśli prezydent nie widzi w niej wartości, to poprawimy ją tak, aby nie miał już argumentów, by ją blokować – stwierdził.

Eksperci są podzieleni. Część prawników przyznaje rację prezydentowi i wskazuje na nieprecyzyjne zapisy, które mogłyby prowadzić do nadinterpretacji ze strony instytucji państwowych. Podkreślają, że każda reforma wymaga solidnych fundamentów i skrupulatnej oceny skutków prawnych. – Nie można dążyć do pełnej transparentności kosztem chaosu prawnego – ocenił jeden z konstytucjonalistów.

Z drugiej strony ekonomiści oraz specjaliści od zamówień publicznych zauważają, że problem „łańcuchów wykonawczych” i niejasnych przepływów finansowych narastał od lat i wymaga zdecydowanej interwencji. – Weto prezydenta spowalnia konieczne zmiany. Polska musi wreszcie uporządkować zasady finansowania inwestycji publicznych, inaczej będziemy tracić miliardy – mówił ekspert jednego z think tanków zajmujących się gospodarczymi strategiami państwa.

Sytuacja ta kolejny raz uwypukla napięcia między prezydentem a rządem. Relacje między Karolem Nawrockim a Donaldem Tuskiem od miesięcy są napięte, a każde nowe wydarzenie zdaje się prowadzić do kolejnego starcia. Zarówno zwolennicy prezydenta, jak i koalicji interpretują to jako walkę o wizję państwa – jedni mówią o konieczności zachowania równowagi władz, drudzy o potrzebie sprawnego przeprowadzania reform.

Co dalej? Weto nie kończy sprawy. Rząd może próbować przegłosować ustawę ponownie, choć wymagałoby to większości kwalifikowanej, której koalicja nie posiada. Bardziej prawdopodobny jest więc powrót ustawy na etap komisji, gdzie zostanie poddana poprawkom. Część polityków sugeruje też, że rząd rozważy przygotowanie nowej, bardziej szczegółowej wersji projektu, która wyeliminuje wątpliwości konstytucyjne i gospodarcze.

Jedno jest pewne – spór o ustawę łańcuchową będzie jeszcze długo odbijał się echem w debacie publicznej. To nie tylko kwestia jednego aktu prawnego, ale symbol większego konfliktu o kierunek zmian w Polsce, o zakres władzy prezydenta oraz o rolę rządu w reformowaniu państwa. A krótki komentarz Donalda Tuska, choć oszczędny w słowach, jasno pokazuje, że premier nie zamierza rezygnować z dążenia do większej przejrzystości w życiu publicznym. Spór trwa i wiele wskazuje na to, że najważniejsze rozstrzygnięcia dopiero przed nami.