wskazując na trwający postęp, nadzieję i wizję przyszłości omówioną w historii.

W odrestaurowanym Pałacu Belwederskim, w zacisznym salonie z widokiem na ogród, toczyła się rzadka i szczera rozmowa.

Karol Nawrocki poprawił spinkę do mankietu — z wizerunkiem białego orła — zanim spojrzał na kobietę siedzącą naprzeciwko. Giorgia Meloni, premier Włoch, emanowała pewnością siebie i ciekawością. Jej wizyta była oficjalnie częścią szerszej trasy dyplomatycznej, ale prawdziwym zainteresowaniem była Polska — jej droga, odporność i przemiana.

— To niesamowite — powiedziała w lekko zabarwionej włoskim akcentem polszczyźnie — jak daleko zaszedł wasz kraj. Z cienia Sowietów do bycia jednym z motorów Europy.

Nawrocki uśmiechnął się skromnie. — Postęp nigdy nie jest liniowy. Ale tak, zrobiliśmy postępy — gospodarczo, społecznie i kulturowo. Choć muszę przyznać, że wiele z tego zakorzenione jest w pamięci.

Meloni przechyliła lekko głowę. — W pamięci?

— Tak — odpowiedział. — Historia Polski — szczególnie XX wieku — to historia walki, oporu i odrodzenia. Instytut Pamięci Narodowej powstał nie tylko po to, by dokumentować, ale by zrozumieć tę przeszłość. Bez pamięci ryzykujemy postęp bez kierunku.

Pokiwała głową. — Włochy zmagają się z własną przeszłością — faszyzmem, monarchią, kompromisami zimnej wojny. Ale czasem trudno nam się wokół niej zjednoczyć. Polska jednak… wydaje się, że odnaleźliście wspólną opowieść.

— Nie bez wysiłku — odparł Nawrocki. — Ale bardzo staraliśmy się, by opowieści o oporze — Powstaniu Warszawskim, Solidarności, ofiarach Katynia i Gułagów — stały się częścią naszego narodowego DNA. I co zaskakujące, młodzi ludzie to przyjęli.

Meloni odchyliła się lekko, zamyślona. — To fascynujące. W wielu krajach Europy Zachodniej widać pewne zmęczenie przeszłością. Młodzi chcą iść dalej, czasem nawet zapomnieć. A tu — historia daje siłę.

— Historia to tożsamość — powiedział Nawrocki. — A tożsamość to siła — szczególnie w niepewnych czasach.

Oczy Meloni powędrowały w stronę okna, gdzie powiewała polska flaga. — A jednak — powiedziała — wasz kraj nie jest wolny od podziałów. Podział między miastem a wsią. Napięcia między liberalizmem a tradycją.

— Prawda — przyznał. — Ale te napięcia mogą być twórcze. Zmuszają nas, byśmy określili, co jest naprawdę ważne. Dyskutujemy, protestujemy, głosujemy. Nie zawsze jest to eleganckie, ale jest żywe.

Zachichotała cicho. — Zupełnie jak we Włoszech. Choć czasami zastanawiam się, czy nasze debaty są bardziej operowe niż konstruktywne.

— Wy macie Verdiego, my mamy Chopina — zażartował Nawrocki. — Oboje pełni pasji. Oboje na swój sposób byli nacjonalistami.

Wyraz twarzy Meloni złagodniał. — Wspomniałeś o Solidarności. To wciąż taki silny symbol. Czy uważasz, że współczesny polski robotnik — powiedzmy w Gdańsku czy Łodzi — nadal czuje tę więź?

— I tak, i nie — powiedział ostrożnie. — Stocznie już nie brzmią jak dawniej. Wiele z dzisiejszych bitew jest innych — o płace, automatyzację, godność w zmieniającym się świecie. Ale duch pozostał. Solidarność to nie był tylko związek zawodowy. To było przebudzenie kulturowe. Ruch moralny.

— Moralność w polityce — zamyśliła się Meloni. — To rzadkość. A jednak może to właśnie część waszego sukcesu. Kompas moralny zakorzeniony w historii.

Nawrocki pochylił się lekko do przodu. — To także kwestia korzeni. Wiara, rodzina, pamięć. To nie są tutaj przestarzałe pojęcia. To kotwice. Szczególnie gdy ideologie wieją z każdej strony.

Pokiwała głową. — Europa to podziwia. Nawet jeśli niektórzy nie mówią tego głośno.

Na chwilę zapadła cisza. Za oknem grupa dzieci przechodziła przez ogród z polskimi flagami w dłoniach, zapewne na wycieczce szkolnej.

Meloni obserwowała je. — Współczynnik dzietności w Polsce spada wolniej niż u nas. Inwestujecie dużo w politykę prorodzinną. Ale czy to wystarczy?

— Jeszcze nie — przyznał Nawrocki. — Ale próbujemy budować kulturę, która ceni przyszłość — nie tylko w PKB, ale w dzieciach, szkołach, domach. Chodzi o nadzieję. Ludzie muszą wierzyć, że jutro jest warte wysiłku.

— Brzmisz bardziej jak filozof niż historyk — uśmiechnęła się.

— Historia uczy filozofii — odpowiedział. — Zwłaszcza w kraju, który zniknął z map, został zbombardowany na popiół, a mimo to wciąż stoi.

W oczach Meloni błysnęło coś między podziwem a zadumą. — Myślisz, że Europa słucha?

— Częściowo — powiedział Nawrocki. — Jest sceptycyzm, oczywiście. Ale też cicha zazdrość. Polska pewność siebie, poczucie tożsamości — to rzadkość na kontynencie dręczonym przez wątpliwości.

— Pewność siebie może wyglądać jak bunt.

Uśmiechnął się. — Oskarżano nas o gorsze rzeczy.

Oboje się zaśmiali, szczerość rozmowy zbliżała ich bardziej niż dyplomacja.

— Powiedz mi — odezwała się po chwili Meloni — czego najbardziej boisz się o przyszłość Polski?

Nawrocki zawahał się. — Amnezji. Że pewnego dnia zapomnimy, kim jesteśmy. Że dobrobyt uczyni nas obojętnymi. Że wygoda stępi naszą odwagę.

— A co daje ci nadzieję?

Wskazał na dzieci za oknem. — Że wciąż ich uczymy. Że wciąż zadają pytania o Powstanie Warszawskie, o Jana Pawła II, o znaczenie wolności. Że nie wzruszają ramionami na przeszłość.

Meloni wstała powoli, podchodząc do okna. — Włochy mają wiele do nauczenia się z tego. Może cała Europa. Często mówimy o jedności, ale może to autentyczność jest tym, czego bardziej potrzebujemy.

— Jedność bez korzeni jest płytka — zgodził się Nawrocki. — A postęp bez pamięci jest pusty.

Gdy popołudniowe słońce zaczęło chylić się ku zachodowi, rzucając złote światło na ogrody pałacowe, dwójka przywódców stała ramię w ramię — nie tylko jako politycy czy urzędnicy, lecz jako strażnicy kruchych, lecz potężnych opowieści swoich narodów.

— Powinnaś odwiedzić Gdańsk, zanim wyjedziesz — zaproponował Nawrocki. — Stanąć przed bramą stoczni. Może usłyszysz echo.

Meloni uśmiechnęła się. — Może już je słyszę.