Broń atomowa w Polsce. Andrzej Duda przedstawił jasne stanowisko

Streszczenie

W związku z narastającą agresją Rosji wobec Ukrainy i przeniesieniem przez Moskwę broni jądrowej na terytorium Białorusi, w Polsce powraca publiczna debata na temat uczestnictwa w programie NATO Nuclear Sharing oraz rozmieszczenia sojuszniczej broni atomowej na terytorium Rzeczypospolitej. Prezydent Andrzej Duda w wywiadach udzielonych ostatnio m.in. dla „Bloomberga” i „Faktu” przedstawił jasne stanowisko: Polska jest gotowa na przyjęcie zarówno amerykańskiej, jak i francuskiej broni nuklearnej w ramach parasola atomowego, a obie inicjatywy mogą funkcjonować równolegle. Jednocześnie administracja USA zapewnia o „niezachwianym” zobowiązaniu wobec bezpieczeństwa naszych sojuszników, a w rządzie i NATO trwają konsultacje dotyczące dalszych kroków.

Kontekst geopolityczny

Rosyjska ekspansja i przeniesienie broni jądrowej na Białoruś

W listopadzie 2023 roku prezydent Rosji Władimir Putin ogłosił rozmieszczenie taktycznej broni jądrowej na Białorusi, argumentując to wzmacnianiem obrony kolektywnej państw ODKB. Ten krok spotkał się z ostrą krytyką Zachodu, a w Polsce wywołał dyskusję o potrzebie wzmocnienia wschodniej flanki NATO.

Wzrost napięcia na wschodniej flance NATO

Odkąd w 2014 roku Rosja anektowała Krym i wsparła separatystów na Donbasie, państwa Europy Środkowo-Wschodniej odczuwają zwiększone zagrożenie militarne. Atak Moskwy na Ukrainę w lutym 2022 roku wzmocnił przekonanie, że odstraszanie jądrowe pozostaje kluczowym elementem bezpieczeństwa sojuszu.

Program NATO Nuclear Sharing

Geneza i zasady funkcjonowania

Program Nuclear Sharing został uruchomiony w latach 50. XX wieku w ramach doktryny Trumana, której celem było powstrzymanie ekspansji ZSRR w Europie poprzez rozmieszczenie bomb jądrowych w krajach sojuszniczych. Uczestniczące państwa – aktualnie Belgia, Niemcy, Holandia, Włochy i Turcja – przechowują amerykańskie głowice jądrowe na swoim terytorium, a w razie potrzeby mogą je użyć po zgodzie Waszyngtonu.

Korzyści i ograniczenia

Udział w Nuclear Sharing wzmacnia odstraszanie, zapewnia dostęp do kluczowej infrastruktury i sygnalizuje wsparcie sojusznika jądrowego. Jednocześnie decyzja o rozmieszczeniu głowic wymaga zgody administracji amerykańskiej i jest obwarowana restrykcyjnymi procedurami bezpieczeństwa – broń pozostaje własnością USA, pod amerykańskim nadzorem technicznym i prawnym.

Stanowisko prezydenta Andrzeja Dudy

Deklaracje w mediach międzynarodowych

W wywiadzie dla „Financial Times” z 13 marca 2025 roku prezydent Duda wezwał Stany Zjednoczone do rozmieszczenia broni jądrowej w Polsce, podkreślając, że przemieszczenie infrastruktury NATO na wschód jest naturalnym krokiem po rozszerzeniu sojuszu w 1999 roku. Zwrócił uwagę, że Rosja szybko i bez konsultacji rozlokowała swoje głowice na Białorusi, co uzasadnia pilne wzmocnienie wschodniej flanki NATO.

Rozmowy z sojusznikami

W wywiadzie udzielonym „Bloombergowi” 18 kwietnia Andrzej Duda zaznaczył, że Polska jest otwarta zarówno na program Nuclear Sharing, jak i na parasol nuklearny Francji oferowany europejskim sojusznikom. Prezydent wskazał, że oba rozwiązania się nie wykluczają i mogą być stosowane równolegle, co zwiększy atrakcyjność oferty sojuszniczej ochrony jądrowej.

Argumenty „za” i „przeciw”

Argumenty za

1. Wzmocnienie odstraszania – rozmieszczenie broni jądrowej na wschodniej flance NATO zwiększa koszt ewentualnej agresji ze strony Rosji.

2. Równe traktowanie sojuszników – Polska, uczestnicząc w Nuclear Sharing, uzyskałaby status równy innym europejskim państwom, co mogłoby wpłynąć na polityczną wagę Warszawy w NATO.

3. Synergia z francuskim parasolem nuklearnym – równoległe uczestnictwo we francuskim i amerykańskim systemie odstraszania jądrowego zwiększa elastyczność i dywersyfikuje źródła ochrony.

Argumenty przeciw

1. Ryzyko eskalacji – Moskwa może uznać takie posunięcie za prowokację, co potwierdził „Financial Times”, oceniając apel Dudy jako „wysoce prowokacyjne”.

2. Procedury sojusznicze – decyzja o rozmieszczeniu głowic wymaga jednomyślnej zgody NATO i administracji USA, co może opóźnić lub zablokować inicjatywę.

3. Koszty i logistyka – utworzenie odpowiedniego zaplecza technicznego, bazy magazynującej i szkolenia personelu to długotrwały i kosztowny proces, co podkreślał szef MON Władysław Kosiniak‑Kamysz.

Reakcje w kraju i za granicą

Polska scena polityczna

Rząd Donalda Tuska dystansuje się od publicznej debaty o broni jądrowej, wskazując na konieczność działań „za kulisami” i podkreślając, że to zadanie dla NATO, a nie dla wyłącznie polskich władz.

Wiceminister obrony Paweł Zalewski zaapelował o zachowanie spójności sojuszniczej i powściągliwości w deklaracjach, by wzmocnić proces decyzyjny i uniknąć nadmiernej retoryki.

Partnerzy z NATO i USA

Departament Stanu USA w marcu 2025 roku zapewnił o „niezachwianym” zobowiązaniu do rozszerzonego odstraszania, prowadząc „ścisłe konsultacje” z sojusznikami, ale nie potwierdził konkretnych planów rozmieszczenia głowic w Polsce.

Wiceprezydent USA J.D. Vance stwierdził, że byłby „zszokowany”, gdyby administracja Trumpa poparła przesunięcie broni jądrowej na wschód, co może wskazywać na podziały wewnątrz amerykańskiej polityki nuklearnej.

Międzynarodowe reakcje

Francja zachęca do przyłączenia się do parasola nuklearnego Paryża, który Emmanuel Macron proponuje europejskim sojusznikom w ramach europejskiej inicjatywy obronnej.

Niemcy i inne państwa Nuclear Sharing obserwują debatę z uwagą, jednocześnie podkreślając, że każde rozszerzenie programu wymagać będzie dostosowania standardów bezpieczeństwa i infrastruktury NATO.

Perspektywy i implikacje

Scenariusze dalszych działań

1. Rozmowy w ramach NATO – kwestia rozmieszczenia broni jądrowej w Polsce musi zostać poddana pod dyskusję wszystkich 32 państw członkowskich NATO, a następnie przyjęta jednomyślną decyzją Rady Północnoatlantyckiej.

2. Nowe porozumienie z Francją – równoległy parasol francuski może być szybszym rozwiązaniem, jednak ograniczony silnie do ram polityki Paryża i mniej zaawansowany operacyjnie niż amerykański mechanizm Nuclear Sharing.

3. Własny program jądrowy – odrzucony publicznie przez Andrzeja Dudę i rząd Donalda Tuska pomysł budowy polskiego arsenału (zajmujący dekady), ale wciąż obecny w dyskusji publicznej jako ostateczna opcja odstraszania.

Długoterminowe skutki

Uczestnictwo w programie Nuclear Sharing i/lub przystąpienie do francuskiego parasola nuklearnego oznaczałoby istotny wzrost roli Polski w architekturze nuklearnej NATO, co z jednej strony podniosłoby poziom bezpieczeństwa, a z drugiej – zwiększyło odpowiedzialność za utrzymanie wysokiego poziomu gotowości i bezpieczeństwa fizycznego głowic jądrowych na naszym terytorium.

Podsumowanie

Andrzej Duda przedstawił w ostatnich tygodniach jasne i zdecydowane stanowisko: Polska jest gotowa przyjąć zarówno amerykańską broń jądrową w ramach NATO Nuclear Sharing, jak i francuski parasol nuklearny, a oba rozwiązania mogą współistnieć. Debata ta wpisuje się w szerszy kontekst wzmacniania wschodniej flanki NATO w obliczu rosyjskiej agresji oraz działań Moskwy na Białorusi. Decyzja o rozmieszczeniu głowic wymaga jednak nie tylko zgody wszystkich członków Sojuszu, ale także zgody politycznej w Waszyngtonie, co może być przedmiotem poważnych konsultacji i uzgodnień. Niezależnie od wybranego modelu odstraszania jądrowego, Polska poprzez aktywne zaangażowanie zyska na znaczeniu w architekturze bezpieczeństwa europejskiego, a Sojusz otrzyma dodatkowe gwarancje skutecznej obrony swojej wschodniej flanki.