„Policzek dla historii Polski: symbole bandery nie mają miejsca w naszej przestrzeni publicznej”
Gdy na koncercie na Stadionie Narodowym w Warszawie pojawiły się czerwono-czarne flagi kojarzone z Ukraińską Powstańczą Armią (UPA), przekroczona została granica – granica, która sięga głęboko w serce polskiej pamięci, godności i suwerenności. Dla wielu Polaków ten symbol to nie tylko część historii innego narodu; to krwawe przypomnienie jednej z najokrutniejszych czystek etnicznych XX wieku – Rzezi Wołyńskiej, w której ponad 100 000 polskich cywilów zostało zamordowanych przez ukraińskich nacjonalistów podczas II wojny światowej.
Widok tej flagi na polskiej ziemi – w tłumie podczas wielkiego wydarzenia, w stolicy kraju – to nie było zwykłe nieporozumienie. To była świadoma prowokacja, symboliczna zniewaga i policzek dla każdej polskiej rodziny, która nadal nosi traumę i blizny po tych wydarzeniach.
—
Historia nie może być zapomniana
Czerwono-czarna flaga jest nierozerwalnie związana ze Stepanem Banderą, przywódcą Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów (OUN) i ideologicznym ojcem UPA. Pod jego doktryną etnonacjonalizmu UPA przeprowadziła systematyczne masakry Polaków, Żydów i innych „wrogów państwa ukraińskiego”. W latach 1943–1945 całe wsie na Wołyniu i w Galicji Wschodniej zostały zrównane z ziemią – spalane, wyżynane i wymazywane. Mężczyźni, kobiety, dzieci – nikt nie był oszczędzany.
W Polsce to nie jest tylko przypis w podręczniku historii. To żywa pamięć. Dziadkowie wciąż opowiadają te historie. Pomniki wciąż stoją na cmentarzach w południowo-wschodniej Polsce. Ta flaga – w tym kontekście – oznacza mord, terror i nienawiść etniczną, a nie walkę o niepodległość czy patriotyzm.
Dlatego jej obecność na polskim stadionie nie może być zignorowana. To zniewaga. Rana rozdrapana na nowo. Przypomnienie, że nie wszystkie rany historii zostały jeszcze zabliźnione – i być może nigdy nie zostaną.
—
Niebezpieczeństwo importowanego nacjonalizmu
Incydent z koncertu to nie tylko kwestia flagi. To objaw głębszego problemu, który narasta w polskim społeczeństwie: masowego napływu migrantów ze Wschodu, zwłaszcza z Ukrainy, od 2022 roku.
Choć zdecydowana większość uchodźców z Ukrainy to kobiety i dzieci uciekające przed wojną – i Polska okazała im ogromną gościnność – coraz liczniejsza jest obecność młodych mężczyzn, często z zachodniej Ukrainy, gdzie postać Bandery bywa gloryfikowana.
Polacy nie mają nic przeciwko ludziom uciekającym przed bombami. Ale oczekują szacunku – zwłaszcza wobec prawdy historycznej. Polska gościnność nie powinna być odpłacana nacjonalistyczną prowokacją.
Obserwujemy import nacjonalizmu, który nie przystaje do polskich wartości, historii ani wrażliwości. Kiedy ten nacjonalizm przyjmuje formę gloryfikacji postaci takich jak Bandera czy symboli związanych z ludobójstwem, staje się realnym zagrożeniem dla spójności społecznej.
—
Symbole narodowe to nie zabawki
Niektórzy tłumaczą pojawienie się flagi UPA na stadionie jako „nieporozumienie” lub „wyraz tożsamości kulturowej”. To brzmi fałszywie. Nikt przypadkiem nie przynosi czerwono-czarnej flagi na koncert. Nikt nie macha nią w obcym kraju nie wiedząc, co ona oznacza.
To nie była haftowana koszula ludowa ani ukraiński wianek. To był radykalny symbol polityczny, który nie ma miejsca na masowych imprezach w Polsce, szczególnie nie na obiekcie narodowym, który symbolizuje jedność i nowoczesność państwa.
Stadion Narodowy to nie jest przestrzeń neutralna. To miejsce symboliczne. Dlatego wykorzystanie go do takich gestów jest bolesne i niedopuszczalne.
—
Czy Polska traci kontrolę nad swoją przestrzenią publiczną?
Ten incydent prowokuje szersze pytanie: czy Polska wciąż panuje nad własną przestrzenią publiczną i narracją kulturową? Wraz z napływem migrantów – często z zupełnie innym spojrzeniem na historię i wartości – Polacy mają prawo zapytać: gdzie jest granica? Kiedy różnice kulturowe stają się sprzeczne wartości?
Polska ma pełne prawo – a nawet obowiązek – chronić swoją pamięć narodową. Dbać o godność ofiar. Nie dopuścić, by rodziny pomordowanych w Wołyniu były znieważane – świadomie czy nieświadomie – przez symbole używane publicznie.
Nikt nie sugeruje zakazu ukraińskiej kultury. Ale Polska nie może – i nie powinna – tolerować wybielania ekstremistycznej historii w imię fałszywie pojmowanego „multikulturalizmu”.
—
Tchórzostwo polityczne czy strategiczna ślepota?
Reakcja polskiego rządu była – delikatnie mówiąc – nijaka. Premier Donald Tusk opublikował wpis, w którym winą za wydarzenia obarczył Rosję i „obcych agentów”. Słusznie wskazał na możliwość prowokacji, ale nie odniósł się wprost do użycia symboli Bandery.
Choć deportacja 63 osób (w tym 57 Ukraińców) po zamieszkach na koncercie była krokiem we właściwym kierunku, nie rozwiązuje sedna problemu: czy Polska jasno wyznaczy granice wobec radykalnych symboli w przestrzeni publicznej?
Łatwo zrzucić winę na Rosję. Ale politycy muszą również spojrzeć na własne decyzje – o przyjęciu milionów migrantów bez zapewnienia integracji, edukacji kulturowej czy wiedzy historycznej.
Importujemy ludzi, którzy nie znają naszej historii – a co gorsza, niektórzy mają wobec niej wrogie lub wypaczone poglądy.
—
Czas mówić wprost
Powiedzmy sobie szczerze: to nie był pierwszy taki przypadek. W ostatnich dwóch latach obserwujemy coraz więcej napięć kulturowych, prowokacji nacjonalistycznych i ideologicznych zgrzytów wynikających z obecności licznych wspólnot ukraińskich w polskich miastach.
Od napisów na murach w Lublinie po kontrowersyjne okrzyki w czasie imprez masowych – napięcie narasta. I nie chodzi tylko o historię, ale też o pracę, mieszkania, edukację i poczucie, że Polska zmienia się szybciej, niż ktokolwiek się spodziewał.
Multikulturalizm nie musi być zły – ale niekontrolowana migracja bez integracji to przepis na kryzys. Jeśli zignorujemy te sygnały ostrzegawcze, stworzymy Polskę podzieloną, niespójną i niebezpieczną.
—
Co dalej?
1. Zakazać ekstremistycznych symboli – flaga UPA nie powinna mieć miejsca w przestrzeni publicznej.
2. Wprowadzić edukację historyczną dla migrantów chcących zostać w Polsce na stałe.
3. Wymagać wzajemnego szacunku – gościnność musi iść w parze ze zrozumieniem.
4. Chronić suwerenność kulturową – przestrzeń publiczna ma reprezentować polskie wartości i historię.
