Pretensje, żale i oskarżenia. Koalicja w kryzysie, ale pewna większości

Od początku istnienia obecnej koalicji rządzącej — złożonej z kilku formacji politycznych o różnych korzeniach ideologicznych i ambicjach partyjnych — było jasne, że jej funkcjonowanie nie będzie wolne od napięć. Choć wspólnym mianownikiem była chęć odsunęcia od władzy poprzedniego obozu rządzącego, to różnice w programach, priorytetach i stylach politycznego działania prędzej czy później musiały się ujawnić. I ujawniły się — z całą mocą.

Dziś koalicja przechodzi jeden z poważniejszych kryzysów od momentu objęcia władzy. W przestrzeni publicznej słychać coraz więcej pretensji, żalów i oskarżeń — zarówno tych formułowanych z mównicy sejmowej, jak i w kuluarach, poprzez przecieki medialne, wywiady i wpisy w mediach społecznościowych. A mimo to koalicja, przynajmniej formalnie, trzyma się mocno i nie grozi jej utrata większości w parlamencie. Jak to możliwe?

Źródła napięć

Koalicję tworzą trzy główne siły: liberalno-centrowa Platforma Obywatelska (PO), lewicowa Nowa Lewica oraz centrowo-konserwatywne Trzecia Droga (składająca się z Polski 2050 i Polskiego Stronnictwa Ludowego). Już ten skład pokazuje, jak wiele kompromisów trzeba zawierać każdego dnia.

PO, jako lider koalicji i największa partia, naturalnie dąży do narzucania swojego tempa i kierunku zmian. Często jednak robi to bez pełnego porozumienia z pozostałymi partnerami, co rodzi frustrację. Nowa Lewica, walcząca o widoczność i realizację postulatów progresywnych (jak prawa kobiet, świeckość państwa, sprawy klimatyczne), coraz częściej czuje się marginalizowana. Z kolei Trzecia Droga, będąca mieszanką różnych nurtów centrowych, musi balansować między lojalnością wobec rządu a własnym elektoratem, który niekoniecznie popiera wszystkie decyzje gabinetu.

Efektem tego są narastające pretensje i wzajemne oskarżenia. Lewica zarzuca PO zbytnią ostrożność i brak odwagi w sprawach światopoglądowych. PSL niechętnie patrzy na inicjatywy związane z liberalizacją prawa aborcyjnego czy ograniczaniem roli Kościoła. Polska 2050 oskarża partnerów o uprawianie “starej polityki”, od której chciała się odciąć. A PO ma żal do pozostałych, że zamiast wspierać trudne reformy, coraz częściej grają na własny rachunek.

Polityka przez media

Kryzysy w koalicji rzadko są rozwiązywane wewnętrznie. Częściej są rozgrywane publicznie. Widać to szczególnie w mediach społecznościowych, gdzie politycy poszczególnych partii otwarcie komentują decyzje rządu, czasem wyrażając jawną dezaprobatę. Media z chęcią podchwytują takie wypowiedzi, nagłaśniają konflikty, pogłębiając podziały.

Coraz częściej mamy do czynienia z przeciekami z zamkniętych narad, gdzie jeden z partnerów rzekomo grozi opuszczeniem koalicji lub blokuje strategiczne ustawy. Publiczne oskarżenia i wzajemne podważanie wiarygodności sprawiają, że obraz koalicji w oczach wyborców jest coraz bardziej niespójny. Brakuje jednolitego przekazu, wspólnej narracji i spójnej wizji.

Koalicja mimo wszystko trwa

Pomimo tych wszystkich napięć, obecna koalicja trzyma się u władzy. Dlaczego? Powodów jest kilka.

Po pierwsze, żadna z partii nie chce być odpowiedzialna za rozpad rządu i przedterminowe wybory. Zarówno dla Lewicy, jak i Trzeciej Drogi, obecność w rządzie to nie tylko kwestia wpływu na decyzje, ale też szansa na wzmocnienie swojej pozycji w oczach wyborców. Odejście z koalicji oznaczałoby polityczne ryzyko — i ewentualną marginalizację w przyszłości.

Po drugie, mimo różnic ideologicznych, istnieje wspólna świadomość, że powrót poprzedniej ekipy do władzy byłby dla każdej z tych partii porażką. Utrzymanie większości, choćby kruchą nicią, jest więc jedynym sposobem na realizację przynajmniej części postulatów.

Po trzecie, Donald Tusk, jako premier i lider PO, wciąż posiada narzędzia polityczne i retoryczne, które pozwalają na utrzymywanie jedności — nawet jeśli jest to jedność wymuszona, a nie wynikająca z harmonii. Jego doświadczenie i zdolność do kontroli przekazu publicznego sprawiają, że mimo kryzysów, rząd jako całość działa i realizuje kolejne punkty programu.

Gra o pozycję przed wyborami samorządowymi i prezydenckimi

Nie można pominąć jednego ważnego czynnika: nadchodzących wyborów. Koalicjanci coraz bardziej skupiają się na budowaniu własnej tożsamości politycznej i odcinaniu się od dominacji PO. Trwa wyścig o wyborcę centrowego i progresywnego, a to oznacza coraz większą konkurencję wewnątrz koalicji.

Lewica chce pokazać, że jest jedyną konsekwentną siłą na lewo od PO. Polska 2050 gra kartą nowości i profesjonalizmu. PSL walczy o przetrwanie na tle dużych graczy. W tym kontekście konflikty wewnątrzkoalicyjne przestają być przypadkowe — stają się częścią strategii wyborczej. Każda partia chce się wyraźnie odróżnić od partnerów, nawet kosztem chwilowego kryzysu w rządzie.

Czy kryzys przejdzie w rozpad?

To pytanie zadają sobie zarówno obserwatorzy, jak i wyborcy. Na dziś nic nie wskazuje, by doszło do rozpadu rządu. Mechanizmy kontroli, pragmatyzm polityczny i lęk przed porażką z opozycją trzymają koalicję w ryzach. Ale jeśli konflikty będą się pogłębiać, a niezadowolenie społeczne wzrośnie — może dojść do poważniejszych tąpnięć.

Szczególnie niebezpieczne mogą być kwestie światopoglądowe: aborcja, rozdział Kościoła od państwa, edukacja seksualna. Tu podziały są najbardziej wyraźne i najtrudniejsze do zakopania. Jeśli jedna z partii postanowi zagrać va banque, możliwy jest scenariusz rozłamu — choć bardziej prawdopodobne wydaje się wyciszanie sporów i odkładanie trudnych decyzji na później.

Podsumowanie

Koalicja rządząca znajduje się w stanie napięcia — pełna żalów, pretensji i oskarżeń. Każda z partii próbuje ugrać coś dla siebie, nie tracąc kontaktu z elektoratem. Mimo to, trwa przy władzy, bo alternatywą jest chaos polityczny i ryzyko powrotu przeciwników. Paradoksalnie, to właśnie strach przed wspólnym wrogiem jest dziś najmocniejszym spoiwem tego politycznego układu.

Kryzys może więc trwać jeszcze długo. Ale dopóki każda z partii uznaje, że więcej zyskuje, będąc w koalicji niż poza nią — układ będzie funkcjonował, choćby miał być kulawy, pełen zgrzytów i niespójności. To właśnie współczesna polityka: nie harmonia, lecz nieustanny kompromis.

Liderzy koalicji twierdzą, że mimo poważnych napięć, rząd Donalda Tuska zdobędzie wotum zaufania – wynika z informacji Wirtualnej Polski. Wskazania nowego premiera domaga się Marek Sawicki z PSL. – Jest wielu polityków, którzy udźwignęliby ten ciężar – twierdzi. Ludowcy przekonują, że to głos odosobniony. Koalicjanci nie ukrywają jednak, że kryzys jest poważny.
Po wygranej Karola Nawrockiego w wyborach prezydenckich koalicja rządząca mierzy się z największym kryzysem od chwili powstania. Taka diagnoza wynika z oficjalnych i nieoficjalnych rozmów WP z liderami koalicji i członkami rządu. Seria spotkań Donalda Tuska, Szymona Hołowni, Władysława Kosiniaka-Kamysza i Włodzimierza Czarzastego ma przynieść “nowe otwarcie”, choć na razie za tym hasłem nie kryje się zbyt wiele konkretów.

Obecnie koalicjanci – co przyznają nieoficjalnie – są na etapie “maksymalnego rozchybotania łódki”, “wzajemnych żali” i “prania brudów”.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Pretensje mają niemal wszyscy do wszystkich. Koalicjanci – do premiera m.in. o to, że “rząd jest niesterowalny, za wolno wprowadzał zmiany, nie potrafił informować o sukcesach, odpowiadać na zarzuty opozycji, nie ma rzecznika, ministrowie stali się zakładnikami wpisów premiera w mediach społecznościowych”. Z kolei premier i jego ludzie – do koalicjantów o “wzajemne podgryzanie się, recenzowanie z pozycji niemal opozycyjnej, a nie ludzi odpowiedzialnych za władzę, za wzajemne uszczypliwości, podgryzanie się w mediach”.

Koalicjanci walczą też między sobą. PSL winą za porażkę obarcza Lewicę. Ludowcy mają też pretensje do części polityków swojego najbliższego koalicjanta – Polski 2050, choćby o “złą pracę ministry klimatu”. Lewica z kolei twierdzi, że to umizgi Rafała Trzaskowskiego do prawicy doprowadziły do wygranej Karola Nawrockiego. KO zarzucają brak profesjonalistów w sztabie, brak strategii na komunikację w internecie i porzucenie sprawy liberalizacji prawa aborcyjnego i związków partnerskich. Pretensje są również wewnątrz KO i PO – m.in. do sztabowców Trzaskowskiego.
Wrzenie w koalicji
W koalicji rządzącej najdalej idącą krytykę zgłasza w rozmowie z WP Marek Sawicki, który domaga się wymiany premiera. Według byłego ministra rolnictwa szef rządu widział, że jego gabinet nie działa dobrze, dlatego krytycznie odebrał poniedziałkowe wystąpienie, w którym Donald Tusk zapowiedział, że ma plan na trudną kohabitację z Karolem Nawrockim.

Najbardziej ucieszyła mnie szczerość Donalda Tuska. Powiedział, że teraz rząd weźmie się do roboty. Po półtora roku rządzenia pan Donald Tusk stwierdził, że teraz rząd weźmie się do roboty. Brawo, Donald! Przecież premier widział, że rząd nie jest sprawczy, bo ma układ silosowy. Na co czekał? Oczywiście powinno dojść do zmiany premiera.