Prof. Safjan zapytany o ponowne liczenie głosów. Zdecydowane stanowisko

Wobec rosnącej liczby protestów wyborczych, która przekroczyła już 900, a także rosnącej presji społecznej i politycznej, głos w sprawie zabrał jeden z najbardziej cenionych polskich prawników konstytucyjnych — prof. Marek Safjan. Były prezes Trybunału Konstytucyjnego, a także sędzia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, w rozmowie z dziennikarzami nie pozostawił złudzeń co do swojego stanowiska w sprawie postulowanego przez część opozycji ponownego liczenia głosów.

Wybory pełne emocji i wątpliwości

Majowe wybory parlamentarne przyniosły zaskakująco wyrównany wynik. Choć oficjalnie zwyciężyła dotychczasowa koalicja rządząca, różnica mandatów między blokami politycznymi okazała się minimalna. Już w dniu ogłoszenia wyników zaczęły napływać pierwsze protesty wyborcze, z których wiele dotyczyło rzekomych nieprawidłowości w liczeniu głosów, problemów z systemem do głosowania korespondencyjnego oraz przypadków uniemożliwienia pracy społecznych obserwatorów.

Część ugrupowań politycznych, w tym Koalicja Obywatelska i Lewica, zaczęła domagać się ponownego liczenia głosów w wybranych okręgach, sugerując, że mogło dojść do naruszeń mających wpływ na rozkład mandatów. To właśnie te postulaty skłoniły media do zadania pytania profesorowi Safjanowi: czy w obecnej sytuacji ponowne liczenie głosów jest uzasadnione — i czy może podważyć legalność wyniku wyborczego?

„Nie każdy protest jest podstawą do interwencji”

Prof. Marek Safjan, znany ze swojej powściągliwości i precyzyjnego języka prawniczego, odpowiedział zdecydowanie:

> „Nie każdy zarzut nieprawidłowości jest tożsamy z naruszeniem prawa, które wymaga reakcji sądowej. Trzeba bardzo ostrożnie oddzielać polityczne emocje od prawnych kryteriów oceny uczciwości wyborów. System demokratyczny opiera się na zaufaniu do instytucji — a to zaufanie nie może być każdorazowo podważane tylko dlatego, że wynik nie zadowala jednej ze stron.”

Według profesora, masowość protestów nie jest sama w sobie dowodem na fałszerstwo czy systemową patologię. Wręcz przeciwnie — może być przejawem większej świadomości obywatelskiej, która jednak nie zawsze idzie w parze z realną podstawą prawną.

> „Mamy prawo składać protesty wyborcze, to część demokratycznej procedury. Ale każde roszczenie musi zostać udokumentowane i poparte dowodami. Samo przekonanie lub przypuszczenie to za mało.”

Kiedy ponowne liczenie głosów ma sens?

Zdaniem prof. Safjana, ponowne liczenie głosów może być uzasadnione tylko wtedy, gdy:

Istnieją twarde dowody na błędy proceduralne mające wpływ na wynik;

Liczba zakwestionowanych głosów w danym okręgu przekracza różnicę między kandydatami;

Dochodziło do udokumentowanego naruszenia zasad transparentności głosowania lub liczenia.

W przeciwnym wypadku, jak zaznaczył, żądania powtórnego liczenia mogą być traktowane jako forma politycznego nacisku na instytucje państwowe.

> „Nie możemy dopuścić do sytuacji, w której każda przegrana strona wyborcza będzie rutynowo kwestionować wynik głosowania. To prowadziłoby do erozji zaufania do państwa i instytucji demokratycznych.”

Apel o odpowiedzialność polityczną i medialną

Profesor Safjan zwrócił uwagę na niebezpieczeństwo związane z emocjonalnym podgrzewaniem nastrojów społecznych przez liderów politycznych i media. W jego opinii, przesadne nagłaśnianie domniemanych nieprawidłowości — zanim zostaną one ocenione przez Sąd Najwyższy — może mieć destabilizujący wpływ na opinię publiczną.

> „Żyjemy w czasie informacyjnego szumu, w którym łatwo o manipulację. Dlatego apeluję do polityków i dziennikarzy: dajmy instytucjom działać. Sąd Najwyższy ma jasne procedury, termin 90 dni, a także obowiązek działania niezależnego i bezstronnego. To nie politycy mają rozstrzygać, co było legalne, a co nie — tylko sąd.”

Krytyka instrumentalizacji prawa wyborczego

W dalszej części wypowiedzi prof. Safjan odniósł się do prób instrumentalnego wykorzystywania prawa wyborczego w debacie publicznej. W jego opinii, część obecnej dyskusji służy bardziej bieżącej walce politycznej niż realnej trosce o praworządność.

> „Zbyt często prawo wyborcze staje się narzędziem politycznego PR-u, a nie przedmiotem merytorycznej refleksji. To niebezpieczny kierunek, który może prowadzić do delegitymizacji całego systemu wyborczego.”
Jednocześnie dodał, że rolą środowiska prawniczego i akademickiego jest przypominanie o wartościach konstytucyjnych i roli instytucji w demokratycznym państwie prawa.

Co dalej?

Na zakończenie profesor Safjan przypomniał, że to do Sądu Najwyższego należy ostateczna decyzja w sprawie ważności wyborów. Do czasu publikacji raportu, politycy powinni wykazać się powściągliwością i szacunkiem dla procedur.

> „Zasady gry ustala konstytucja, a nie opinia publiczna czy partyjne sondaże. Jeśli doszło do naruszeń — trzeba je naprawić. Jeśli nie — trzeba wynik uszanować. Taka jest istota demokracji.”

Podsumowanie

Wypowiedź prof. Marka Safjana stanowi głos rozwagi w emocjonalnym i spolaryzowanym krajobrazie powyborczym. Jego stanowisko, choć zdecydowane, nie jest ani usprawiedliwieniem dla możliwych nieprawidłowości, ani próbą ich lekceważenia. To apel o prawne myślenie, odpowiedzialność publiczną i zaufanie do procedur.

W dobie kryzysu zaufania do instytucji państwa, taki głos — oparty na wiedzy, doświadczeniu i konstytucyjnej refleksji — wydaje się potrzebny bardziej niż kiedykolwiek.