Rozpoczyna się walka o władzę w Watykanie! Nawet niemiecki fan Trumpa ma szanse

Watykan – najmniejsze państwo świata i duchowe centrum Kościoła katolickiego – staje u progu kolejnej wielkiej zmiany. Po dekadzie pontyfikatu papieża Franciszka, którego reformy i otwartość na dialog z różnymi środowiskami wzbudzały zarówno podziw, jak i krytykę, nadchodzi czas wyboru nowego następcy św. Piotra. W kuluarach coraz głośniej mówi się o nazwiskach kandydatów, ale jedno z nich wywołuje szczególne poruszenie: niemiecki kardynał, który nie kryje swojego poparcia dla Donalda Trumpa, wyrasta na jednego z najciekawszych – i najbardziej kontrowersyjnych – graczy w tej batalii o władzę.

Franciszek i jego dziedzictwo

Zanim jednak przyjrzymy się rywalizacji, warto zatrzymać się przy dziedzictwie papieża Franciszka. Argentyński jezuita, znany z zamiłowania do prostoty i bezpośrednich kontaktów z wiernymi, był pierwszym papieżem z Ameryki Południowej i pierwszym jezuitą na tronie Piotrowym. Przeprowadził szereg reform w Kurii Rzymskiej, zmierzył się z problemami nadużyć seksualnych w Kościele i starał się otworzyć instytucję na współczesny świat – czego przykładem były słowa o potrzebie „Kościoła wychodzącego na peryferie” oraz otwarte podejście do kwestii migrantów, ubóstwa i zmian klimatycznych.

Ale nie wszyscy byli zadowoleni z jego pontyfikatu. Wielu duchownych – zwłaszcza z bardziej konserwatywnego skrzydła – zarzucało mu zbytnią otwartość, rozmywanie doktryny i zbyt radykalne zmiany w strukturze Kościoła. Teraz, gdy Franciszek jest już w podeszłym wieku i mówi się o jego możliwym ustąpieniu, a nawet rychłej śmierci, jego następca będzie musiał zmierzyć się z napięciami, które wywołały jego reformy.

Konklawe w cieniu ideologii

Tradycyjnie wybór papieża odbywa się w trakcie konklawe – zgromadzenia kardynałów, które odbywa się za zamkniętymi drzwiami Kaplicy Sykstyńskiej. Tam, bez dostępu do świata zewnętrznego, kardynałowie-elektorzy debatują i głosują, aż osiągną wymaganą większość dwóch trzecich głosów. Ale choć formalnie to duchowy wybór, w rzeczywistości nie brak w nim polityki, kalkulacji i zakulisowych układów.

Współczesny Kościół jest głęboko podzielony: z jednej strony mamy nurt postępowy, promowany przez Franciszka i jego zwolenników, z drugiej – konserwatywne skrzydło, które pragnie powrotu do bardziej tradycyjnych wartości i nauczania. Ten podział może mieć kluczowe znaczenie dla przyszłego kierunku Kościoła, a wybór nowego papieża może zdecydować o tym, czy Franciszkowe reformy będą kontynuowane, czy też cofnięte.

Niemiecki kandydat z niespodzianką

W tym napiętym kontekście pojawia się kandydatura, która wydaje się być niczym włożenie kija w mrowisko: niemiecki kardynał Gerhard Müller, były prefekt Kongregacji Nauki Wiary, znany z mocno konserwatywnych poglądów, a także z… otwartego poparcia dla Donalda Trumpa.

Müller już wcześniej był postrzegany jako przeciwnik niektórych działań Franciszka – nie tylko ze względu na różnice teologiczne, ale także personalne tarcia. Jego usunięcie ze stanowiska prefekta Kongregacji Nauki Wiary przez Franciszka było szeroko komentowane jako znak rosnącego dystansu między obiema postaciami. Od tego czasu Müller coraz śmielej zabiera głos w debacie publicznej, krytykując m.in. otwarcie Kościoła na osoby LGBT czy zmiany w liturgii.

Ale to, co najbardziej szokuje, to jego sympatie polityczne. W jednym z wywiadów nie krył uznania dla Donalda Trumpa, określając go jako „obrońcę chrześcijańskich wartości w świecie zachodnim”. W środowisku europejskich elit kościelnych, z reguły bardziej umiarkowanych lub progresywnych, to niemal jak rzucenie granatu.

Czy Müller ma realne szanse?

Na pierwszy rzut oka kandydatura Müllera wydaje się mało prawdopodobna. Jego twarde stanowiska, nieprzejednana retoryka i powiązania z prawicowymi ruchami politycznymi mogą odstraszać wielu kardynałów, zwłaszcza tych z Ameryki Łacińskiej, Afryki czy Azji. Ale właśnie te same cechy mogą przyciągnąć znaczną grupę elektorów z Europy Wschodniej, Stanów Zjednoczonych czy niektórych części Włoch – zmęczonych reformami i pragnących „silnego lidera”.

Poza tym, wybory papieskie wielokrotnie już zaskakiwały. Papież Wojtyła był „czarnym koniem” konklawe w 1978 roku, a Jorge Bergoglio – Franciszek – wcale nie był faworytem w 2013. Wybór Müllera byłby radykalnym zwrotem w stronę konserwatyzmu i byłby jasnym sygnałem, że Kościół katolicki wybiera kurs odwrotny do reform Franciszka.

A może ktoś trzeci?

Nie można jednak wykluczyć trzeciej drogi. W mediach i analizach watykanistów pojawiają się inne nazwiska: kardynał Matteo Zuppi z Włoch, uważany za umiarkowanego reformatora; kardynał Peter Turkson z Ghany – reprezentujący głos Kościoła globalnego Południa; czy też kardynał Luis Antonio Tagle z Filipin – bliski Franciszkowi, ale zdolny do budowania mostów między różnymi nurtami.

Zarówno Zuppi, jak i Tagle mają reputację dialogu i równowagi – mogliby stanowić „kompromisowego” papieża, zdolnego pogodzić różne frakcje. Ale to nie oznacza, że będą mieli łatwą drogę. W walce o tak wielką władzę, jaką jest przewodnictwo Kościołowi liczącemu ponad miliard wiernych, nic nie jest przesądzone.

Co oznacza ta walka dla wiernych?

Dla zwykłych katolików wybór papieża to coś więcej niż polityczna gra. To decyzja, która może mieć realny wpływ na ich życie duchowe, liturgię, katechezę, a nawet relacje z innymi religiami czy podejście Kościoła do spraw społecznych. Nowy papież zdecyduje, czy Kościół będzie kontynuował otwarcie na nowoczesność, czy też cofnie się do bardziej tradycyjnych form.

Dla świata świeckiego wybór papieża to także sygnał – o roli religii w życiu publicznym, o miejscu chrześcijaństwa w XXI wieku, o granicach między polityką a wiarą.

Przyszłość pod znakiem zapytania

Rozpoczęła się zatem walka nie tylko o papieski tron, ale o kierunek, w jakim pójdzie cały Kościół katolicki. Czy będzie to kontynuacja pontyfikatu Franciszka? Czy może radykalny zwrot w stronę konserwatyzmu, z niemieckim fanem Trumpa na czele? A może wyłoni się niespodziewany lider, który zaskoczy wszystkich?

Jedno jest pewne – konklawe, które nas czeka, będzie jednym z najważniejszych i najbardziej symbolicznych momentów w historii współczesnego Kościoła. A jego wynik może odmienić losy tej instytucji na kolejne dekady.